Trầm cảm ở tuổi dậy thì: Dấu hiệu nhận biết và chữa trị
Khi con bạn bỗng trở nên bướng bỉnh, bạn có thể cho rằng trẻ đang bước vào giai đoạn ẩm ương của tuổi mới lớn. Nếu con ngày càng trở nên thu mình, bạn nên theo dõi những biểu hiện hàng ngày để sớm nhận biết các dấu hiệu của bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì.
Trầm cảm ở tuổi dậy thì là gì?
Lứa tuổi dậy thì là lứa tuổi luôn có những bất thường trong tính cách, hành vi. Nhưng một khi tình trạng tâm lý có những biểu hiện không mấy tích cực thì rất có thể đây là sự bắt đầu cho chứng bệnh trầm cảm tuổi dậy thì. Người bệnh sẽ thường xuyên cảm thấy chán nản, buồn bã, không còn hứng thú với những hoạt động bên ngoài, mất dần niềm tin vào cuộc sống và tương lai.
Khi hiện tượng này xuất hiện và kéo dài trong một thời gian sẽ làm cho người bệnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe, tâm lý, cảm xúc, hành vi, khiến trẻ không thể phát triển một cách toàn diện.
Mặc dù chứng trầm cảm có thể xuất hiện ở bất cứ giai đoạn nào trong cuộc đời, song triệu chứng trầm cảm ở tuổi dậy thì sẽ khác với trầm cảm ở người trưởng thành. Chính vì sự khác biệt này mà bạn có thể bỏ qua vì cho rằng con chỉ đơn giản là đang bước vào giai đoạn ẩm ương tuổi mới lớn. Đây thật sự là một giai đoạn không chỉ khó khăn đối với trẻ mà cũng mệt mỏi đối với người làm cha mẹ.
Dấu hiệu trầm cảm tuổi dậy thì
Tuổi dậy thì với những cung bậc cảm xúc thất thường, khiến nhiều bạn trẻ chọn cách nổi loạn để đối phó với áp lực từ việc học ở trường, kỳ vọng của cha mẹ và chuẩn mực xã hội. Trẻ ở độ tuổi này thường có phản ứng khác so với người lớn khi bị trầm cảm, do vậy, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý những dấu hiệu nhận biết trẻ bị trầm cảm ở tuổi dậy thì.
Thường xuyên buồn phiền về cuộc sống
Đây là dấu hiệu khá dễ nhận thấy, buồn khi có chuyện không vui, buồn khi thay đổi thời tiết, đặc biệt là mùa đông, nỗi buồn ám ánh lấy cuộc sống của những người mắc bệnh trầm cảm.
Các bạn trẻ đáng lẽ ra phải luôn vui vẻ, hồn nhiên, vô tư, trong sáng, đặc biệt ở tuổi dậy thì, các em sẽ nhìn mọi thứ bằng đôi mắt tò mò, tinh nghịch và hứng khởi. Thế nhưng con em mình lại luôn trong tình trạng buồn bã, chán nản thì đó là dấu hiệu chúng đang gặp phải vấn đề gì đó. Bạn nên trò chuyện cùng con và tìm hiểu vấn đề, giúp chúng vượt qua những khủng hoảng tâm lý.
Dù đã dùng nhiều cách khác nhau để tâm trạng có thể vui vẻ trở lại nhưng dường như không có hiệu quả. Những nỗ lực này chỉ làm cho các em cảm thấy thất vọng khi nỗi buồn, cô đơn vẫn cứ hiện hữu xung quanh.
Cảm thấy vô dụng hay vô giá trị
Khi mắc chứng trầm cảm ở tuổi dậy thì, trẻ bắt đầu xem cuộc sống của mình vô vị, chẳng có giá trị, thường cảm thấy mình vô dụng thì phụ huynh hãy cẩn thận. Đây là dấu hiệu cho thấy trẻ đang hướng tới thế giới đen tối của trầm cảm.
Không tập trung, mất hứng thú với mọi việc
Trước đây, con rất yêu thích vẽ tranh, nhảy múa, thích sưu tầm những chiếc xe hơi đồ chơi bản giới hạn,… nhưng bỗng dưng con không còn hứng thú với những điều đó nữa. Đôi mắt vô hồn, thẫn thờ và thiếu tập trung, đây là lúc con đang gặp vấn đề tâm lý rất lớn.
Có xu hướng chống đối, nổi loạn
Bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì sẽ có xu hướng khiến cho trẻ trở nên chống đối, không chịu lắng nghe và tiếp nhận các ý kiến từ mọi người. Trẻ sẽ có những hành vi phản kháng lại những hành động mà cha mẹ đề cập đến, luôn có cảm giác đề phòng mà muốn xa lánh với tất cả mọi người. Đặc biệt khi trẻ cảm thấy bị tấn công bằng lời nói, hành động, cử chỉ thì trẻ sẽ có hiện tượng nổi loạn, muốn phản kháng lại và ngừng tiếp nhận thông tin.
Thù địch quá mức hay nổi loạn có thể là một chiến lược đối phó với sự chán nản của chúng. Vì vậy, thay vì trừng phạt, phụ huynh nên cố gắng quan tâm con hơn và tìm hiểu những lý do thực sự đằng sau những hành vi như vậy.
Trẻ bị trầm cảm ở tuổi dậy thì thích ở một mình
Việc trẻ xa lánh mọi người và luôn cô lập bản thân là một dấu hiệu đáng lo ngại mà cha mẹ nên chú ý. Khi có người quan tâm, hỏi han, các em sẽ cảm thấy khó chịu và ban đầu phản ứng gay gắt nhưng cha mẹ hãy kiên nhẫn và có những cách giúp đỡ con vượt qua khủng hoảng.
Thay đổi thói quen ngủ
Một dấu hiệu quan trọng của bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì là sự thay đổi mạnh mẽ trong thói quen ngủ. Sẽ có 2 xu hướng xảy ra, đó là: Trẻ thường ngủ quá nhiều hoặc ngủ quá ít. Bố mẹ cần phải thận trọng và theo dõi con một cách cẩn thận.
Khả năng giao tiếp kém, thấy mình bị cô lập
Những người bị trầm cảm luôn thích ở một mình, không muốn hoặc hạn chế giao tiếp với những người xung quanh. Dần dần họ sẽ bị cô lập hoặc ít nhiều cảm thấy mình bị cô lập khỏi thế giới.
Người bệnh sẽ sống thu mình, khép kín và khả năng giao tiếp với thế giới xung quanh bị suy giảm nghiêm trọng. Khi được yêu cầu phát biều ý kiến, nêu cảm nghĩ của mình trước đám đông thì các em tỏ là lúng túng, nói ấp úng thậm trí chỉ biết đứng đó khóc.
Rối loạn ăn uống
Có 2 tình huống xảy ra, một là trẻ sẽ ăn quá nhiều, chúng ăn mãi mà không cảm thấy no nhưng sau khi ăn hay bị nôn mửa, hai là trẻ chán ăn, bỏ bữa. Tìm đến đồ ăn giúp trẻ giảm bớt những căng thẳng, buồn bã. Thường thì trẻ em trong độ tuổi dậy thì đã biết chú ý tới vóc dáng, nhan sắc thế nhưng con bạn lại rất thờ ơ, không hề quan tâm, cộng thêm sở thích ở một mình, đó là một dấu hiệu rất nguy hiểm.
Bị ám ảnh bởi việc tự tử hay cái chết
Nếu cuộc trò chuyện của trẻ thường xoay quanh cảm xúc về cái chết hoặc tự sát, thì đó là dấu hiệu cảnh báo trẻ đang phải đối mặt với trầm cảm. Do đó, sự quan tâm, hỗ trợ từ cha mẹ trong giai đoạn này là rất cần thiết. Nếu vượt quá tầm kiểm soát, các bậc phụ huynh hãy dẫn con đến gặp bác sĩ tâm lý để giúp con nhanh chóng vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Một số triệu chứng khác của trầm cảm ở tuổi dậy thì
Một số triệu chứng phổ biến khác như
- Nhạy cảm khi thất bại.
- Dễ bị kích động, giận dữ.
- Cảm thấy khó khăn trong các mối quan hệ.Thường xuyên mắc bệnh về thể chất
- Thường xuyên vắng học.
- Hay nói về việc bỏ nhà ra đi hoặc cố bỏ nhà ra đi.
- Có những biểu hiện của hành vi tự tử hay tự hủy hoại bản thân.
- Lạm dụng rượu và lạm dụng ma túy.
Nguyên nhân gây trầm cảm ở tuổi dậy thì
Trầm cảm cũng như những bệnh tâm lý khác, rất khó để có thể chỉ ra nguyên nhân chính xác. Theo Mayo Clinic (một trung tâm y tế học thuật phi lợi nhuận của Mỹ), dưới đây là một số nguyên nhân gây trầm cảm ở tuổi dậy thì:
- Hóa chất trong não bộ: Chất dẫn truyền thần kinh là chất hóa học nội sinh xuất hiện tự nhiên mang tín hiệu đến các bộ phận khác trong não và cơ thể. Khi các hóa chất này bất thường hoặc suy yếu, chức năng của các thụ thể thần kinh và hệ thống thần kinh thay đổi có thể dẫn đến trầm cảm.
- Các sự kiện cuộc sống: Mất người thân, cha mẹ ly hôn, các vấn đề về kinh tế gia đình là những lý do phổ biến gây ảnh hưởng đến trẻ
- Chấn thương tâm lý: Tương tự như các sự kiện trong cuộc sống thì việc tuổi thơ bị lạm dụng, bị bắt cóc hoặc tra tấn là những nguyên nhân làm trẻ dễ mắc bệnh trầm cảm tuổi ở dậy thì.
- Áp lực học hành: Những lo lắng về chuyện bài vở, thi cử, chuyển cấp, môi trường học tập mới cũng là nguyên nhân phổ biến gây ra chứng trầm cảm ở tuổi dậy thì.
- Nội tiết tố: Nguyên nhân gây khủng hoảng tâm lý tuổi dậy thì thường được cho là do sự gia tăng nhanh chóng của các hormone sinh dục cùng sự phân biệt rõ về giới làm nảy sinh các trạng thái cảm xúc mới rất nhạy cảm. Sựtăng lượng hormone estrogen khiến trẻ trở nên dễ cáu gắt, nổi nóng, tâm lý chống đối và tăng tỷ lệ trầm cảm.
- Lối suy nghĩ tiêu cực: Trầm cảm tuổi dậy thì có thể có liên quan tới việc nhiều thanh thiếu niên quen với cảm giác bất lực hơn là tự tìm cách giải quyết cho những thử thách trong cuộc sống.
- Di truyền gia đình:Trầm cảm phổ biến hơn ở những người có cùng huyết thống. Chẳng hạn như cha mẹ hoặc ông bà bị trầm cảm thì con cháu cũng sẽ dễ mắc bệnh tâm lý này
- Dậy thì quá sớm hoặc muộn: Nghiên cứu chỉ ra rằng, thời điểm dậy thì có thể tác động đến tỷ lệ trầm cảm ở trẻ. Độ tuổi dậy thì trung bình của trẻ em ngày nay khoảng từ 10-14 tuổi. Nếu con dậy thì trước 10 tuổi thì được coi là dậy thì sớm và sau 14 tuổi thì được coi là dậy thì muộn. Trẻ dậy thì quá sớm hoặc quá muộn so với bạn bè cùng trang lứa đều hay cảm thấy cơ thể mình không bình thường, từ đó dễ nảy sinh tâm lý tự ti, lo lắng, xấu hổ. Tất cả những điều này đều có thể gây ra trầm cảm cho trẻ tuổi teen.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh
- Có mâu thuẫn gia đình
- Có một thành viên gia đình đã mất vì tự tử
- Có cha mẹ, ông bà hoặc người có quan hệ huyết thống khác bị trầm cảm, rối loạn lưỡng cực hoặc nghiện rượu
- Lạm dụng rượu, nicotine hoặc các loại chất gây nghiện khác
- Đã từng là nạn nhân hoặc nhân chứng của bạo lực, chẳng hạn như lạm dụng thể chất hoặc tình dục
- Đồng tính nam, đồng tính nữ, lưỡng tính hoặc chuyển giới trong một môi trường không được hỗ trợ
- Có những đặc điểm tính cách nhất định, chẳng hạn như tự ti hoặc bị phụ thuộc quá mức, tự phê bình hoặc bi quan
- Có những vấn đề ảnh hưởng tiêu cực đến lòng tự tin, chẳng hạn như béo phì, vấn đề bạn bè trang lứa, bắt nạt lâu dài hoặc các vấn đề học tập
Hướng điều trị trầm cảm ở tuổi dậy thì
Bệnh trầm cảm có thể điều trị được thông qua việc sử dụng thuốc, điều trị tâm lý và sự quan tâm chăm sóc của gia đình và bạn bè xung quanh. Nhưng nếu trầm cảm quá nặng như các biệu hiện tiêu cực như ở trên thì nên nhập viện điều trị,hoặc có những chiến lược chữa bệnh trầm cảm hiệu quả từ những bác sĩ có chuyên môn.
Điều trị bằng thuốc
Tùy thuộc vào mức độ trầm cảm, các hành vi, biểu hiện của bệnh nhân mà có cách điều trị khác nhau. Trong đó, hai phương pháp thông dụng là dùng thuốc và liệu pháp tâm lý.
Những loại thuốc phổ biến hiện nay
- Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs).
- Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine
- Thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrine và dopamine
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng.
- Chất ức chế monoamine oxidase
Các loại thuốc chống trầm cảm này có thể có các tác dụng phụ như:
- Đau đầu, buồn nôn
- Khó ngủ và căng thẳng
- Kích động hoặc bồn chồn
- Gây ra các vấn đề về tình dục.
Bạn phải hết sức lưu ý khi sử dụng thuốc chống trầm cảm vì thuốc có thể khiến người dùng (đặc biệt là trẻ em, thanh thiếu niên và những bệnh nhân đang bị kích động) có ý nghĩ tự tử hoặc cố tự tự trước khi thuốc thực sự có tác dụng.
Trị liệu tâm lý cho trẻ bị trầm cảm ở tuổi dậy thì
Bên cạnh những thuốc men hỗ trợ cho việc điều trị, điều trị tâm lý là một phần quan trọng để giải tỏa trẻ khỏi bệnh trầm cảm. Bác sĩ sẽ thực hiện đánh giá tâm lý để xác định tình trạng bệnh và đưa ra phác đồ điều trị cho từng trẻ, giúp bé hiểu được các vấn đề của bản thân từ đó dần trở nên ổn định về mặt cảm xúc và hành vi.
Tư vấn tâm lý là một chìa khóa quan trọng trong việc điều trị bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì. Tâm lý trị liệu cũng được gọi là điều trị nói chuyện, tư vấn hay trị liệu tâm lý xã hội. Thường được thực hiện bởi thành viên trong gia đình hoặc 1 nhóm người cùng mắc bệnh.
Thông qua tư vấn tâm lý, bác sĩ sẽ dần tìm ra nguyên nhân bệnh trầm cảm và tìm cách thay đổi những suy nghĩ, hành vi không lành mạnh. Tâm lý trị liệu có thể giúp trẻ lấy lại cảm xúc hạnh phúc và kiểm soát các cảm giác bi quan hoặc giận dữ.
Tuy nhiên, phương pháp này còn phải phụ thuộc nhiều vào các đơn vị, trung tâm tâm lý với đội ngũ chuyên gia tâm lý có chuyên môn cao thực hiện. Được biết đến là một trong các đơn vị tiên phong trong lĩnh vực trị liệu tâm lý, Trung tâm Tâm lý NHC đã hỗ trợ cho rất nhiều bệnh nhân cải thiện được các triệu chứng trầm cảm, giúp người bệnh phục hồi sức khỏe và tinh thần hiệu quả và an toàn.
Liệu pháp tâm lý trị liệu mà Trung tâm NHC Việt Nam đang áp dụng được kế thừa và phát triển dựa trên khoa học Lập trình ngôn ngữ tư duy (NLP). Phương pháp này giúp con người có thể gỡ bỏ tất cả những rào cản trong tâm lý, cảm xúc, hành vi và kể cả là những tiềm thức đã “ngủ quên”.
Cùng với đó, nếu người bệnh có đủ niềm tin và chia sẻ cởi mở vấn đề của mình sẽ có thể giải quyết được được những bất hòa trong mối quan hệ, vượt qua nỗi sợ hãi/ám ảnh, xua tan những cảm xúc tiêu cực và tạo lập hành vi, thói quen mới tích cực. Lộ trình trị liệu được Trung tâm NHC phổ biến cho khách hàng một cách rõ ràng, cụ thể và dễ hiểu. Điều này giúp khách hàng nhận biết được sự thay đổi của cơ thể qua từng thời điểm.
Liên hệ ngay với cơ sở này qua địa chỉ sau
- TRUNG TÂM TÂM LÝ TRỊ LIỆU NHC VIỆT NAM
- Cơ sở Hà Nội: Số 11 ngõ 83 Trần Duy Hưng, Trung Hoà, Cầu Giấy
- Điện thoại: (024) 2216 8008 – 096 589 8008
- Cơ sở TP Hồ Chí Minh: Số 18 Phan Chu Trinh nối dài, Phường 13, Quận Bình Thạnh
- Điện thoại: Điện thoại 096 299 8008 Hoặc (028) 2201 2555
- Website: tamlytrilieunhc.com
- Email: tamlytrilieunhc@gmail.com
- Fanpage: fb.com/tamlytrilieunhc
Tham vấn và trị liệu bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì tại Trung tâm NHC Việt Nam hoàn toàn được bảo mật thông tin và đồng hành suốt hành trình trị liệu. Với phương pháp tâm lý trị liệu, người bệnh nên tìm hiểu và đặt niềm tin tại những trung tâm tâm lý uy tín, có đội ngũ chuyên gia hàng đầu dày dặn kinh nghiệm, chuyên môn cao để đạt được hiệu quả tối ưu nhất khi điều trị bệnh.
Sự hỗ trợ từ gia đình
Các bậc cha mẹ hãy lưu ý rằng các phương pháp điều trị trên không thể thay thế việc sống yêu đời và có mục đích ở trẻ. Vì vậy cha mẹ cần phải khuyến khích, động viên trẻ. Làm trẻ hiểu được ý nghĩa của cuộc sống và tự thoát ra khỏi “cái lồng” trầm cảm.
Điều trị trầm cảm ở tuổi dậy thì cho trẻ đòi hỏi rất nhiều thời gian, nỗ lực và sự kiên trì của cha mẹ, như: Yêu thương, quan tâm, trò chuyện với trẻ nhiều hơn, dành thời gian bên con; lắng nghe con nói, đồng cảm, động viên con. Tạo cho con thói quen tốt như ngủ, dậy đúng giờ; tham gia hoạt động vui chơi giải trí; cho trẻ có chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung đủ vitamin. Tránh những căng thẳng, sang chấn tâm lý, không tạo cho trẻ nhiều áp lực…
Trên đây là toàn bộ những thông tin về nguyên nhân và cách khắc phục bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì, hy vọng đã mang đến cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Thấy thấy con đang có các dấu hiệu này, gia đình nên sớm đưa bé đến các trung tâm tâm lý uy tín để được thăm khám và hỗ trợ càng sớm càng tốt.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!