Bệnh Viêm Họng: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Cách Điều Trị
Bệnh viêm họng là bệnh lý hô hấp thường gặp ở tất cả mọi người với các triệu chứng điển hình như ho, ho có đờm, mệt mỏi. Nếu tình trạng này diễn ra kéo dài sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Bài viết dưới đây là tổng hợp những thông tin cần biết về bệnh viêm họng bạn có thể tham khảo.
Bệnh viêm họng là gì?
Viêm họng là hiện tượng niêm mạc ở cổ họng bị viêm, sưng dạng cấp tính hoặc mãn tính, khởi phát do các nguyên nhân khác nhau. Các triệu chứng của bệnh lý có thể bùng phát riêng biệt hoặc xuất hiện cùng lúc với các bệnh lý khác như bạch hầu, ho gà, sốt phát ban, viêm VA, viêm amidan,…
Viêm họng phát triển qua 2 giai đoạn chính là cấp tính và mãn tính. Ở từng giai đoạn cụ thể, bệnh được chia thành nhiều thể khác nhau dựa vào triệu chứng và tổn thương lâm sàng.
Viêm họng là một trong những bệnh hô hấp trên phổ biến nhất và có thể ảnh hưởng ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên bệnh khởi phát chủ yếu ở nhóm đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu như trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người bị suy nhược, suy dinh dưỡng,…
Phân loại bệnh viêm họng
Như đã đề cập, dựa vào triệu chứng lâm sàng của Bệnh viêm họng cấp tính và viêm họng mãn tính mà chia bệnh thành các thể khác nhau.
- Viêm họng đỏ: Viêm họng đỏ là thể bệnh thường gặp nhất của viêm họng cấp. Thể bệnh này đặc trưng bởi tình trạng toàn bộ niêm mạc họng có màu đỏ tươi và sưng nóng. Viêm họng đỏ thường bùng phát vào mùa lạnh hoặc thời điểm giao mù
- Viêm họng liên cầu: Hay còn gọi là viêm họng có bựa màu trắng, thể bệnh khởi phát do liên cầu khuẩn gây ra, nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Viêm họng liên cầu khuẩn có dấu hiệu nhận biết điển hình bởi toàn bộ niêm mạc họng có bựa màu trắng bao phủ. Đây được xem là thể viêm họng nặng và cần được thăm khám, điều trị sớm.
Viêm họng mãn tính
Viêm họng mãn tính có phạm vi viêm lan tỏa rộng hơn, thường xảy ra đồng thời với các bệnh hô hấp mãn tính như viêm thanh khí phế quản, viêm xoang và viêm mũi mãn tính. Ở giai đoạn mãn tính, bệnh chủ yếu khởi phát do các nguyên nhân không nhiễm trùng và được chia thành 3 thể chính:
- Viêm họng mãn tính xuất tiết: Thể viêm họng này đặc trưng bởi hiện tượng niêm mạc họng xuất hiện các dịch nhầy trong suốt.
- Viêm họng hạt: Viêm họng hạt hay viêm họng quá phát, khởi phát do viêm họng tái lại nhiều lần. Lúc này các tổ chức hạch bạch huyết ở thành họng sẽ xuất hiện các hạt nổi cộm, to nhỏ không đều nhau và không không gây đau, ngứa.
- Viêm họng teo: Thể bệnh này thường gặp ở người cao tuổi và bệnh nhân bị trĩ mũi. Viêm họng teo xảy ra khi niêm mạc họng bị teo, mỏng và giảm hoạt động bài tiết dịch nhầy
Các nguyên nhân gây ra bệnh viêm họng
Bệnh viêm họng khởi phát do nhiều nguyên nhân và các yếu tố thuận lợi. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp
- Virus: Đây là tác nhân gây ra các bệnh lý về đường hô hấp thường gặp nhất, trong đó có viêm họng. Chúng thường xâm nhập vào cơ thể khi có tiếp xúc trực tiếp với nước bọt và dịch đờm của người bệnh. Sau khi xâm nhập vào họng, chúng sẽ tấn công niêm mạc gây ra các vết loét khiến người bệnh cảm thấy đau rát rất khó chịu. Thường gặp là virus cúm, virus sởi, virus á cúm, virus ho gà, bạch cầu đơn nhan, virus quai bị,…
- Vi khuẩn: Thường ít gặp hơn so với virus nhưng cũng có mức độ nghiêm trọng hơn, có tiến triển phức tạp và dễ phát sinh ra các biến chứng nguy hiểm. Các loại vi khuẩn gây ra bệnh viêm họng thường gặp là vi khuẩn bạch hầu, Clamydia, lậu cầu,…
- Dị ứng: Ngoài nhiễm trùng, viêm họng cũng có thể xảy ra do dị ứng. Nếu do nguyên nhân này, bệnh thường khởi phát cùng lúc với các bệnh lý hô hấp khác như viêm mũi dị ứng, viêm xoang dị ứng, viêm kết mạc dị ứng hoặc viêm mũi họng. Các tác nhân dị ứng phổ biến như dị ứng thời tiết, phấn hoa, lông chó mèo..
- Nguyên nhân khác: Ngoài các nguyên nhân ở trên thì bệnh viêm họng cũng có thể khởi phát do ảnh hưởng của không khí khô hanh, thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá, lạm dụng rượu bia, la hét hoặc nói chuyện to tiếng, môi trường sống bị ô nhiễm, hệ miễn dịch suy yếu,
Triệu chứng bệnh viêm họng
Các triệu chứng của bệnh viêm họng biểu hiện ra ngoài thường có sự khác nhau giữa các giai đoạn và còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh cũng như yếu tố cơ địa của mỗi người. Cụ thể là
Giai đoạn cấp tính
Bệnh khởi phát đột ngột và chỉ kéo dài từ 7 – 10 ngày, triệu chứng do bệnh gây ra khiến chức năng hô hấp và sức khỏe của người bệnh bị ảnh hưởng đáng kể.
- Sốt cao từ 39 – 40 độ C, ăn ngủ kém, ớn lạnh và đau nhức cơ thể
- Cổ họng có cảm giác khô nóng, sau đó chuyển sang đau rát và đau nhói – đặc biệt khi ho và nuốt
- Ho khan
- Khàn giọng
- Ngạt tắc mũi
- Chảy nước mũi
- Quan sát niêm mạc họng nhận thấy toàn bộ cổ họng đỏ, xung huyết và phù nề
- Một số trường hợp có thể sưng hai bên amidan, bề mặt amidan có dịch nhầy trong suốt hoặc được phủ bựa trắng
- Sưng hạch cổ kèm đau nhức
- Nếu xảy ra do vi khuẩn, bệnh thường gây đau đầu nhiều, thể trạng mệt mỏi và suy giảm rõ rệt
Giai đoạn mãn tính
Các triệu chứng điển hình trong giai đoạn này tương tự như giai đoạn cấp tính nhưng có mức độ trầm trọng hơn. Cụ thể
- Đau họng, khô họng và ngứa họng
- Cảm giác vướng ở họng và khó nuốt
- Khàn giọng và họng tiết nhiều dịch đờm
- Ho kéo dài
- Dịch họng tiết ra nhiều, đặc và sẫm màu
- Viêm họng quá phát cũng có thể tiến triển bởi tình trạng thành họng bị dày, đỏ, nổi các hạt có màu đỏ hoặc hồng, nổi cộm so với các vùng niêm mạc lân cận. Người bệnh rất dễ buồn nôn và nhạy cảm ở họng.
- Viêm họng quá phát lâu ngày có xu hướng tiến triển thành thể viêm họng teo. Ở thể bệnh này thường đặc trưng bởi tình trạng niêm họng có màu trắng, xuất hiện nhiều mạch máu, eo họng rộng, dịch nhầy khô và đóng thành vảy bám vào niêm mạc
Bệnh viêm họng có nguy hiểm không?
Phần lớn các trường hợp bị viêm họng đều có tiến triển tốt và chỉ kéo dài trong khoảng 7 ngày. Nếu có sức đề kháng khỏe mạnh và tích cực điều trị, bệnh có thể thuyên giảm nhanh và hầu như không phát sinh biến chứng. Tuy nhiên nếu xảy ra do vi khuẩn, bệnh có khả năng gây ra một số biến chứng như:
- Viêm phế quản
- Viêm mũi
- Viêm cầu thận
- Viêm tai
- Viêm tấy xung quanh amidan
- Viêm hạch mủ
- Nhiễm trùng huyết
- Viêm xoang
- Viêm thanh quản
Viêm họng mãn tính có triệu chứng phát triển chậm và mức độ nhẹ hơn so với viêm họng mãn tính. Tuy nhiên bệnh xảy ra do nhiều nguyên nhân nên cần kết hợp điều trị triệu chứng với căn nguyên cụ thể. Nếu không xử lý và điều trị đúng cách, bệnh có thể phát triển từ thể xuất tiết, sang thể quá phát và teo.
Đối với giai đoạn mãn tính, bệnh có thể gây ra các biến chứng như:
- Viêm thanh quản mãn tính
- Viêm phế quản mãn tính
- Viêm amidan cấp tính
- Áp xe amidan
- Suy nhược cơ thể
- Suy nhược thần kinh
Hướng điều trị bệnh viêm họng
Điều trị bệnh viêm họng phụ thuộc vào giai đoạn phát triển và nguyên nhân gây bệnh. Ngoài ra, bác sĩ có thể điều chỉnh phác đồ tùy thuộc vào mức độ đáp ứng và triệu chứng cụ thể ở từng trường hợp.
Chữa viêm họng bằng Tây y
Dùng thuốc Tây y là phương pháp điều trị viêm họng được ưu tiên áp dụng trong y khoa. Thành phần dược tính trong thuốc Tây y khá cao, khi dùng vào cơ thể sẽ mang lại hiệu quả tức thời. Tuy nhiên, người bệnh cần phải dùng thuốc đúng cách và đúng liều lượng để tránh phát sinh tác dụng phụ.
Dưới đây là các loại thuốc thường được sử dụng để chữa bệnh viêm họng là
- Thuốc hạ sốt và giảm đau: Các loại thuốc hạ sốt và giảm đau như Paracetamol, Ibuprofen,… được ưu tiên sử dụng trong điều trị viêm họng cấp. Nhóm thuốc này có tác dụng giảm đau họng, nhức mỏi, đau đầu và hạ thân nhiệt.
- Thuốc long đờm: Những trường hợp bị ứ đờm nhiều bên trong cổ họng, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc long đờm giúp giảm bớt cảm giác khó chịu. Thường được dùng là Terpin hydrat, Acetylcystein, Bromhexin,… Ngoài ra, người bệnh cũng nên uống nhiều nước để hỗ trợ tống đờm ra ngoài.
- Nước muối sinh lý: Sử dụng nước muối sinh lý súc miệng hằng ngày nhằm làm dịu niêm mạc hầu họng, giảm viêm và đau rát. Ngoài ra, nước muối còn hỗ trợ loại bỏ đờm ứ và vi khuẩn tích tụ trong khoang miệng.
- Thuốc corticoid: Corticoid có thể được sử dụng dưới dạng khí dung, xịt lên niêm mạc cổ họng có tác dụng giảm viêm và cải thiện các triệu chứng như đau rát, nghẹn vướng khi nuốt, khó chịu,…Tuy nhiên, thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, nên người bệnh chỉ dùng thuốc khi có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Nhóm thuốc kháng sinh: Các trường hợp viêm họng cấp tính bùng phát do nhiễm trùng, lúc này bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc kháng sinh như Cephalothin, Gentamicin, Amikacin.
- Thuốc kháng histamin H1: Công dụng chính của loại thuốc này là ức chế quá trình sản sinh ra thụ thể H1 và giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh do dị ứng gây ra. Thường được sử dụng cho những trường hợp viêm họng khởi phát do dị ứng.
- Thuốc khác: Dựa vào tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ kê đơn điều trị thêm một số loại thuốc khác giúp giảm nhẹ triệu chứng như thuốc xịt mũi, thuốc nhỏ mắt, thuốc chẹn H2, thuốc thông mũi,…
Can thiệp bằng phương pháp ngoại khoa thường áp dụng cho người bệnh bị viêm họng mãn tính nặng, việc sử dụng thuốc không còn phát huy hiệu quả nữa. Với người bệnh bị viêm họng quá phát, bác sĩ có thể áp dụng kỹ thuật đốt điện, đốt nóng, laser, sử dụng nitro lạnh để loại bỏ các lympho xuất hiện ở thành họng.
Hỗ trợ điều trị bệnh tại nhà
Ngoài việc thực hiện điều trị bệnh theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh cũng nên thực hiện chăm sóc sức khỏe đúng cách giúp đẩy nhanh tốc độ hồi phục bệnh. Cụ thể là:
- Chanh và mật ong: Vắt lấy ½ quả chanh lấy nước cốt rồi thêm 3 thìa mật ong, cho thêm nước ấm, khuấy đều và sử dụng khi trà chanh mật ong còn ấm.
- Gừng tươi chữa viêm họng: Cắt gừng thành từng lát mỏng, cho thêm nước rồi đun sôi, hãm nước gừng và cho thêm mật ong vào để uống.
- Chữa viêm họng cấp bằng lá bạc hà: Rửa sạch lá bạc hà rồi nhai trực tiếp, nuốt nước và nhả bã ra ngoài.
- Nghỉ ngơi nhiều hơn: Nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi trong suốt khoảng thời gian điều trị, tránh làm việc quá sức hoặc căng thẳng đầu óc. Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, nên thường xuyên súc miệng bằng nước muối giúp loại bỏ tác nhân gây hại bên trong vòm họng.
- Bổ sung dinh dưỡng: Ăn uống điều độ và bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể. Nên tăng cường sử dụng các loại thực phẩm giàu vitamin, chất xơ và khoáng chất trong bữa ăn hàng ngày. Bổ sung đủ nước cho cơ thể giúp đào thải độc tố và tăng cường sức đề kháng. Bạn nên uống nước ấm, nước ép trái cây tươi,… Tránh dùng đồ uống có cồn và chất kích thích.
- Nếu thường xuyên sinh hoạt trong phòng điều hòa, bạn nên sử dụng thêm máy cấp ẩm không khỉ để tránh gây kích ứng đến niêm mạc họng. Điều chỉnh nhiệt độ điều hòa ở mức phù hợp (27 – 29 độ C), không nên để quá lạnh.
Phòng ngừa bệnh viêm họng hiệu quả
Bệnh viêm họng thường có xu hướng tái phát nếu gặp điều kiện thuận lợi hoặc ở những người có hệ miễn dịch suy giảm, dị ứng cơ địa, sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm. Do đó, sau khi điều trị, bạn cần có các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa bệnh tái phát.
Cụ thể như:
- Đeo khẩu trang khi di chuyển hoặc đến những nơi đông người. Trong trường hợp phải tiếp xúc với hóa chất và bụi bẩn thường xuyên, nên dùng khẩu trang bảo hộ để giảm nguy cơ kích ứng niêm mạc đường hô hấp.
- Thường xuyên giữ vệ sinh răng miệng, súc miệng, súc họng với nước muối mỗi ngày 2 lần giúp loại bỏ các vi khuẩn và hạn chế sự phát triển của những chủng vi khuẩn trong khoang miệng.
- Thiết lập chế độ dinh dưỡng khoa học, uống nhiều nước để tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao thể trạng chống lại các tác nhân gây bệnh. Đồng thời tránh dung nạp các thực phẩm bất lợi cho cổ họng như đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, lạnh,…
- Không được để cổ họng gặp phải tình trạng sốc nhiệt (lạnh quá hoặc nóng quá)
- Hạn chế dùng chung đồ, ăn chung với người đang mắc bệnh viêm họng hoặc các bệnh lý về mũi họng.
- Uống nhiều nước và xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học nhằm nâng cao thể trạng và cải thiện chức năng miễn dịch.
- Cân nhắc phẫu thuật cắt amidan nếu bệnh tái phát nhiều lần do viêm amidan mãn tính.
Viêm họng là bệnh lý hô hấp thường gặp và có thể ảnh hưởng đến bất cứ độ tuổi nào. Thực tế cho thấy, hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều đáp ứng tốt với các biện pháp điều trị và chăm sóc khoa học. Tuy nhiên người bệnh không nên chủ quan mà cần có biện pháp phòng tránh ngay từ đầu.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!