Thoái Hóa Đa Khớp Là Gì? Triệu Chứng Và Cách Điều Trị
Thoái hóa đa khớp là thuật ngữ chỉ tình trạng thoái hóa xảy ra từ 2 khớp trở lên. Các triệu chứng bệnh lý này có tiến triển mãn tính và gần như không thể điều trị dứt điểm. Mục đích của việc điều trị chủ yếu là kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và làm chậm quá trình hư hại mô sụn.
Thoái hóa đa khớp là gì?
Bệnh thoái hóa khớp là một dạng viêm khớp xảy ra phổ biến. Bệnh xuất hiện khi phần sụn bọc ở khớp bị tổn thương, hao mòn, tạo ra cảm giác đau nhức và cứng khi vận động hoặc thực hiện các hoạt động sinh hoạt sinh hoạt thường ngày.
Hiện tượng thoái hóa có thể hình thành và tiến triển ở một hoặc nhiều khớp. Đặc biệt là những khớp có tần suất hoạt động thường xuyên như khớp cổ tay, khớp vai, khớp đầu gối, khớp ngón tay, khớp cổ, khớp bàn chân… Hiện tượng thoái hóa xuất hiện ở hai khớp trở lên được gọi là bệnh thoái hóa đa khớp.
Bệnh thoái hóa đa khớp phát triển theo thời gian, là bệnh mãn tính và không thể điều trị dứt điểm. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở những người có độ tuổi trung niên, người già và những người thường xuyên lao động nặng nhọc.
Bệnh thoái hóa đa khớp xuất hiện do đâu?
Quá trình lão hóa theo thời gian được xác định là nguyên nhân chính khiến bệnh thoái hóa đa khớp xuất hiện. Bởi quá trình này có thể khiến những tế bào xương khớp suy yếu và hoạt động kém. Đồng thời làm mất khả năng tái tạo và khả năng phục hồi tự nhiên của các tế bào xương khớp.
Ngoài ra, bệnh thoái hóa khớp cũng có thể hình thành và nhanh chóng phát triển do sự tác động của một số nguyên nhân sau:
- Giới tính: các nghiên cứu cho thấy bệnh có xu hướng gặp ở nữ giới nhiều hơn, có thể liên quan đến việc nữ giới thường xuyên đi giày cao gót, do sự thay đổi hormone, do quá trình mang thai và sinh nở hay do suy giảm nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến cấu trúc xương khớp, làm giảm mật độ xương và gây bệnh.
- Do chấn thương: Những người bị tai nạn lao động, tai nạn giao thông và bị chấn thương trên nhiều vị trí nếu không điều trị dứt điểm hồi phục hoàn toàn có thể khiến chúng tiến triển, tái phát và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Thoái hóa khớp xảy ra do trấn thương - Thừa cân béo phì: hệ thống xương khớp đóng vai trò nâng đỡ cơ thể, do đó những người có trọng lượng vượt quá mức sẽ tạo áp lực lớn lên các cơ quan này. Đặc biệt các vị trí như khớp cổ chân, khớp đầu gối hay cột sống rất dễ bị hư tổn, bào mòn do trọng lượng cơ thể.
- Bẩm sinh: Cấu trúc xương được sắp xếp theo một trình tự nhất định để đảm bảo việc di chuyển được linh hoạt hiệu quả. Tuy nhiên một số người có cấu trúc xương bị sai lệch bẩm sinh nếu không được điều chỉ sớm khiến các đầu xương ma sát vào nhau thường xuyên vừa gây đau nhức vừa làm mô sụn bị mài mòn, mất dần, lâu ngày dẫn đến thoái hóa sớm trên nhiều cơ quan.
- Tính chất nghề nghiệp: những người làm các công việc như công nhân phải mang vác nặng, nông dân hay cả những vận động viên thường xuyên phải hoạt động nhiều khớp cùng lúc, gia tăng sức ép lên nhiều cơ quan là những đối tượng có nguy cơ thoái hóa đa khớp rất cao
- Bệnh lý: một số nghiên cứu còn cho thấy, những người mắc các bệnh lý như đái tháo đường, tim mạch hay gout cũng thường có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn hẳn.
Yếu tố môi trường, sức đề kháng kém tuy không phải là yếu tố gây bệnh nhưng cũng có thể là nguyên nhân làm kích hoạt các tác nhân bệnh bùng phát trầm trọng hơn. Người bệnh cần đi làm các xét nghiệm kiểm tra để biết chính xác mức độ và tình trạng bệnh, từ đó đưa ra hướng điều trị hiệu quả nhất.
Triệu chứng nhận biết bệnh thoái hóa đa khớp
Khi mới hình thành, bệnh thoái hóa đa khớp thường không phát sinh bất cứ triệu chứng lâm sàng nào. Tuy nhiên theo thời gian, mức độ tổn thương ở sụn khớp tiến triển dần và gây ra các triệu chứng sau:
- Đau và cứng khớp: Đây là triệu chứng điển hình của bệnh thoái hóa xương khớp. Cơn đau thường tăng lên khi hoạt động và có xu hướng thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi.
- Khớp phát ra âm thanh khi vận động: Triệu chứng này thường phát sinh khi sụn bị bào mòn hoàn toàn, khiến các đầu xương va chạm vào nhau trong quá trình vận động và tạo ra âm thanh.
- Giảm phạm vi chuyển động: Thoái hóa đa khớp có thể làm giảm phạm vi và cường độ của khớp. Khả năng vận động suy yếu sẽ kéo theo tình trạng suy giảm cơ bắp (chứng teo cơ).
- Gai xương: Để bù lấp các mô sụn bị bào mòn, cơ thể thường có xu hướng hình thành các gai xương ở vị trí này. Tuy nhiên sự xuất hiện của các gai xương có thể gây sưng đau và biến dạng khớp.
- Bề mặt da bao quanh khớp đỏ và nóng: Tổn thương ở mô sụn và xương có thể kích thích các mô mềm xung quanh khiến vùng da có xu hướng đỏ, nóng hơn bình thường.
Thoái hóa đa khớp có nguy hiểm không?
Như đã nói, triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh chính là tình trạng đau nhức, cứng khớp. Tình trạng này nếu xuất hiện trên 1 khớp cũng khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi khó chịu, nay cùng lúc xuất hiện trên nhiều vị trí có thể làm ảnh hưởng đến rất nhiều chức năng khác của cơ thể.
Đặc biệt bệnh có xu hướng tiến triển nhanh và có thể lan sang các sụn khớp khác. Các xương khớp dần bị bào mòn, biến dạng, không còn khả năng chịu lực và không thể hoàn thành đúng chức năng của mình. Bệnh nếu không nhanh chóng điều trị sẽ khiến các khớp ngày càng bị khô, cứng, lâu ngày mất dần khả năng vận động và làm tăng nguy cơ bại liệt.
Một số bệnh lý có thể xuất hiện kèm theo như gai xương, viêm xương khớp, viêm bao hoạt dịch hay u nang bao hoạt dịch. Sức khỏe và tinh thần của người bệnh cũng ngày càng giảm sút do tình trạng đau nhức xuất hiện thường xuyên, cơ thể suy nhược nhanh chóng và gây ra nhiều vấn đề nguy hiểm khác.
Do bệnh lý xuất hiện trên nhiều vị trí nên mức độ nguy hiểm sẽ còn tăng hơn rất nhiều. Người bệnh nên sớm phát hiện và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng có thể xuất hiện.
Phương pháp chẩn đoán bệnh thoái hóa đa khớp
Thông thường để chẩn đoán bệnh thoái hóa đa khớp, bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào tiền sử bản thân, tiền sử gia đình, khám thực thể và lâm sàng trước khi tiến hành xét nghiệm.
Một số xét nghiệm cần thiết và quan trọng trong quá trình chẩn đoán thoái hóa đa khớp và mức độ nghiêm trọng của bệnh:
- Chụp X-quang: Thông thường, để chẩn đoán các bệnh lý về xương khớp, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu bệnh nhân tiến hành chụp X-quang. Thông qua hình ảnh chẩn đoán, bác sĩ có thể xác định được bệnh thoái hóa đa khớp, mức độ nghiêm trọng của bệnh, mức độ tổn thương sụn khớp, các gai xương… Bệnh thoái hóa khớp thường khiến không gian của khớp hẹp hơn so với bình thường. Đồng thời xuất hiện các gai xương nhỏ.
- MRI: MRI là một xét nghiệm hình ảnh có khả năng biểu hiện rõ cấu trúc của các mô mềm và các tổn thương. Xét nghiệm này sẽ được bác sĩ chuyên khoa chỉ định khi có nghi ngờ bệnh thoái hóa đa khớp xuất hiện do tình trạng nhiễm khuẩn mô mềm.
Sau khi xác định bệnh lý và mức độ tổn thương của các khớp, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành chẩn đoán phân biệt bệnh thoái hóa đa khớp với nhiều bệnh lý, vấn đề về xương khớp khác. Cụ thể như bệnh viêm khớp dạng thấp, viêm khớp tự phát vị thành niên, bệnh gout, viêm khớp nhiễm khuẩn…
Trong quá trình chẩn đoán phân biệt, bệnh nhân sẽ được bác sĩ yêu cầu xét nghiệm máu, xét nghiệm dịch khớp để loại trừ những thương tổn do nhiễm trùng, rối loạn tự miễn hoặc do acid uric.
Điều trị bệnh thoái hóa đa khớp
Dựa vào kết quả chẩn đoán, nhân viên y tế sẽ đề nghị biện pháp chữa trị phù hợp. Tuy nhiên, mục đích điều trị bệnh thường tập trung vào việc giảm đau và duy trì chức năng vận động của hệ xương khớp. Dưới đây là các biện pháp điều trị bệnh thường được áp dụng như:
1. Chữa thoái hóa đa khớp bằng vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là biện pháp điều trị bảo tồn, giúp giảm đau, giảm sưng và tăng cường chức năng vận động. Biện pháp điều trị này khá an toàn, không gây tổn thương đến khớp khi áp dụng lâu dài. Tuy nhiên, vật lý trị liệu chỉ phù hợp với những đối tượng mắc bệnh ở mức độ nhẹ và vừa. Đặc biệt, các kỹ thuật chữa bệnh từ phương pháp này thường có tác dụng chậm. Do đó, người bệnh cần kiên trì thực hiện đều đặn mỗi ngày.
Một số biện pháp chữa thoái hóa đa khớp bằng vật lý trị liệu như:
- Điện trị liệu, nhiệt hoặc thủy trị liệu: Sử dụng nhiệt độ, nước hoặc dòng điện để cải thiện tình trạng đau, viêm và sưng ở khớp thoái hóa
- Xoa bóp: Có tác dụng tăng lưu thông máu, giúp tăng khả năng phục hồi mô sụn
- Nẹp khớp: Giúp cố định khớp, hạn chế khớp vận động trong khoảng thời gian nhất định. Từ đó giúp thúc đẩy mô sụn phát triển và giảm viêm, sưng
2. Sử dụng thuốc
Thuốc được sử dụng trong điều trị thoái hóa đa khớp với mục đích giảm đau và cải thiện các triệu chứng đi kèm. Các loại thuốc thường được sử dụng, bao gồm:
- Thuốc giảm đau thông thường – Acetaminophen: Nhóm thuốc này có tác dụng giảm cơn đau nhẹ đến trung bình. Thuốc khá an toàn và ít gây nguy hiểm khi sử dụng. Tuy nhiên nếu dùng trong điều trị dài hạn, Acetaminophen có thể gây độc cho gan và thận.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Các NSAID (Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac,….) thường được sử dụng khi cơn đau không có đáp ứng với Acetaminophen. Tuy nhiên nhóm thuốc này có thể gây loét dạ dày và tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa. Để giảm thiểu rủi ro khi sử dụng, bạn có thể dùng các dạng bào chế tại chỗ hoặc thay thế bằng thuốc ức chế chọn lọc COX – 2 (một nhóm nhỏ thuộc NSAID).
- Miếng dán Capsaicin: Capsaicin là hoạt chất có nguồn góc từ ớt. Hoạt chất này thẩm thấu vào niêm mạc và giúp giảm đau tại chỗ.
- Thuốc giảm đau opioid: Opioid là thuốc giảm đau gây nghiện có tác dụng cải thiện cơn đau có mức độ từ trung bình đến nghiêm trọng. Tuy nhiên nhóm thuốc này có khả năng gây nghiện nên chỉ được sử dụng trong những trường hợp thực sự cần thiết.
3. Tiêm khớp chữa thoái hóa đa khớp
Tiêm khớp được chỉ định khi bệnh chuyển nặng với triệu chứng đau dữ dội và vận động khó khăn. Một số loại thuốc tiêm khớp thường được chỉ định như:
- Tiêm kháng viêm corticosteroid: Thuốc có tác dụng giảm viêm và sưng mạnh mẽ nhờ ức chế hoạt động miễn dịch của cơ thể. Tuy nhiên, thuốc có thể gây tác dụng phụ như loãng xương hoặc hư hại khớp. Do đó, bệnh nhân chỉ nên tiêm khi được bác sĩ chỉ định
Tiêm kháng viêm vào khớp để điều trị thoái hóa khớp - Tiêm Hyaluronat sodium: Có tác dụng giảm viêm đau và ức chế sự phân hủy protein. Bên cạnh đó, thuốc còn giúp kết nối với chất nền của sụn. Vì vậy giúp làm tăng sinh tổng hợp tế bào sụn, ngăn ngừa bệnh tiến triển theo chiều hướng xấu. Thuốc chống chỉ định tiêm ở bệnh nhân mẫn cảm với thành phần chứa trong thuốc
- Tiêm PRP (huyết tương giàu tiểu cầu): Thuốc có tác dụng tái tạo mô sụn và phục hồi chức năng khớp. Biện pháp điều trị này thường có hiệu quả sau 3 – 6 tháng. Thuốc ít gây kích ứng hoặc phản ứng phụ nhưng chi phí khá đắt
Lưu ý: Tiêm khớp chỉ được thực hiện dưới sự bởi bác sĩ có trình độ chuyên môn cao để tránh tiêm lệch khớp, gây tai biến. Bên cạnh đó, môi trường và dụng cụ tiêm thuốc cần được vô khuẩn, tránh tình trạng nhiễm trùng, gây nguy hiểm sức khỏe.
4. Phẫu thuật
Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả nhưng mong đợi hoặc khớp có biểu hiện biến dạng, bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật. Phương pháp phẫu thuật dùng trong điều trị thoái hóa đa khớp gồm phẫu thuật mở (phương pháp truyền thống) và phẫu thuật nội soi.
Một số thủ thuật được thực hiện trong quá trình phẫu thuật thoái hóa đa khớp gồm:
- Loại bỏ gai xương: Sau khi loại bỏ gai xương, tình trạng sưng viêm và cơn đau có thể thuyên giảm. Đồng thời khôi phục chuyển động của khớp.
- Phẫu thuật chỉnh hình: Phẫu thuật chỉnh hình được áp dụng cho những người bị biến dạng khớp. Nhằm ổn định chức năng hoạt động, bác sĩ sẽ tiến hành chỉnh hình cấu trúc xương.
- Phẫu thuật thay thế khớp: Khi khớp bị hư hại hoàn và không có khả năng khôi phục hay tái tạo, phẫu thuật thay thế khớp sẽ được chỉ định. Khi thực hiện, khớp cũ sẽ bị loại bỏ,. Sau đó vị trí này sẽ được thay thế bằng khớp nhân tạo.
Dù mang hiệu quả chữa bệnh cao nhưng phẫu thuật vẫn tiềm ẩn những rủi ro nghiêm trọng như nhiễm trùng, chảy máu kéo dài, tái phát gai xương, tổn thương mô mềm… Vì thế bệnh nhân chỉ phẫu thuật khi thực sự cần thiết.
Biện pháp phòng tránh thoái hóa đa khớp tái phát
Để tăng tốc độ phục hồi khớp, ngăn ngừa bệnh tái phát, người bệnh cần lưu ý những điều sau:
- Duy trì cân nặng ở mức độ ổn định. Trong trường hợp quá cân, người bệnh nên thực hiện chế độ giảm cân. Tuy nhiên, cần có chế độ giảm cân khoa học theo hướng dẫn của chuyên gia tư vấn dinh dưỡng. Tuyệt đối không áp dụng các mẹo giảm cân trên mạng nhằm tránh trường hợp “tiền mất tật mang”
- Tích cực tập thể dục thể thao để tăng cường chức năng vận động ở khớp. Đồng thời giúp tăng tiết hoạt dịch, giảm khô cứng khớp và thúc đẩy quá trình hồi phục sụn. Tuy nhiên, không nên tập quá sức. Tốt nhất nên tập đúng theo vài tập được bác sĩ vật lý trị liệu hướng dẫn
- Xây dựng chế độ ăn đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng. Nên bổ sung thực phẩm giàu canxi, vitamin D. Nên tránh sử dụng đồ ăn, thức uống chứa chất kích thích như cồn, caffein,…
- Ngưng sử dụng thuốc lá và hạn chế mang vác vật nặng, quá sức
Thoái hóa đa khớp có thể gây ra rất nhiều vấn đề cho sức khỏe và tinh thần của người bệnh. Ngay khi thấy các triệu chứng sức khỏe bất thường, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện kiểm tra để được xử lý kịp thời, phòng tránh các biến chứng nguy hiểm xuất hiện.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!