Chăm Sóc Bệnh Nhân Viêm Khớp Dạng Thấp (Lập Kế Hoạch)

3. Hỗ trợ chức năng vận động

Bệnh nhân khi mắc bệnh viêm khớp dạng thấp có xu hướng “lười” vận động do tâm lý “sợ đau”. Tuy nhiên càng “lười” thì tình trạng bệnh càng có xu hướng tiến triển. Nguy cơ dẫn đến các tình trạng teo hoặc liệt cơ bắp là rất lớn. Do vậy, người chăm sóc cần hỗ trợ bệnh nhân trong vận động để tránh các biến chứng không mong muốn.

Trước khi cho bệnh nhân thực hiện các bài tập vận động nên hỏi các chuyên viên y tế hỗ trợ các biện pháp vật lý trị liệu để tham khảo mức độ vận động thích hợp, tránh cho bệnh nhân vận động quá nặng hoặc quá khó có thể khiến tình trạng bệnh tiến triển nặng thêm.

Người chăm sóc bệnh nhân viêm khớp dạng thấp nên hỗ trợ cho bệnh nhân từ các vận động nhỏ nhẹ như: các hoạt động vệ sinh cá nhân, nâng giữ đồ vật, chuyển động đi lại, co cơ các chi… Sau khi bệnh nhân ổn định hơn về tình trạng bệnh thì tăng dần mức độ vận động qua các bài tập thể lực.

Một số bài tập hỗ trợ chức năng vận động phải kể đến như:

Bài tập 1: Giãn cơ, khớp hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình điều trị, tránh gây ra tình trạng co cơ, cứng khớp bất thường, có cường độ nhẹ và dễ thực hiện. Bài tập giãn cơ-khớp được tiến hành như sau:

• Vận động nhẹ để tăng dần nhiệt độ cơ thể trong vòng 2-4 phút (tránh các vận động quá mạnh và đột ngột).
• Giãn cơ-khớp ở tư thế cố định trong 30 giây, sau đó nghỉ 10 giây.
• Tiến hành giãn thêm 2 lần nữa, có thể sử dụng các dụng cụ hỗ trợ đi kèm để cố định các khớp trong quá trình dãn.

Bài tập 2: Chống đẩy-giữ thăng bằng giúp bệnh nhân tăng cường sự dẻo dai, đưa các khớp về đúng vị trí, giúp các khớp chuyển động nhịp nhàng uyển chuyển hơn. Bài tập chống đẩy-giữ thăng bằng được tiến hành như sau:

• Đưa cơ thể về động tác plank, nâng cả phần thân trên và thân dưới khỏi mặt sàn, giữ cổ-lưng-mông trên một đường thẳng.
• Lưu ý phần tay: bắp tay, khuỷu tay, cổ tay tạo thành góc vuông.
• Giữ nguyên tư thế trong ít nhất 20 giây (tùy thể trạng bệnh nhân), sau đó nghỉ 10 giây.
• Lặp lại quá trình thêm 2-3 lần nữa.

Bài tập 3: Thể dục theo nhịp là những bài tập có cường độ từ nhẹ đến mạnh, hỗ trợ vận động rất tốt cho bệnh nhân viêm đa khớp, đặc biệt có phần nhạc sôi động giúp bệnh nhân hứng thú hơn trong quá trình thực hiện.

4. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học

Chế độ dinh dưỡng hàng ngày của bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp cần đặc biệt quan tâm. Bởi một chế độ ăn uống khoa học là điều kiện tiên quyết hỗ trợ quá trình điều trị bệnh, giảm các cơn đau xuất hiện đột ngột cũng như giúp cơ thể chóng khỏe mạnh. Trong khẩu phần ăn mỗi ngày của bệnh nhân, bạn nên bổ sung những thực phẩm sau:

• Rau xanh, củ quả tươi, nhất là rau họ nhà cải (bắp cải, cải thảo, cải xoăn,…);
• Các loại quả mọng nước (nhà học cam, dứa, dâu tây, ổi, nho,…);
• Gia vị có chứa hàm lượng cao thành phần kháng viêm, giảm đau tự nhiên như: gừng, tỏi, nghệ, hành,…;
• Thực phẩm giàu protein động vật: Cá biển (cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích,…), các loại thịt trắng;
• Thực phẩm giàu protein thực vật: các loại hạt, ngũ cốc nguyên chất (hạt macca, óc chó, hạt điều, vừng,…).

Song song, hạn chế hoặc loại bỏ hẳn các thực phẩm sau trong bữa ăn hằng ngày của người bị viêm khớp dạng thấp:

• Thịt đỏ (thịt bò, thịt chó, thịt trâu, thịt dê, thịt cừu,…);
• Thực phẩm giàu chất béo như nội tạng động vật, thức ăn đóng hộp;
• Thức ăn chế biến sẵn nhiều dầu mỡ, nhiều chất phụ gia,…;
• Thực phẩm có chứa hàm lượng đường cao;
• Thuốc lá, cà phê, chất kích thích, rượu, bia hay các đồ uống có cồn khác.

Ngoài ra, bạn nên cho bệnh nhân ăn chín uống sôi, ăn đúng giờ, có thể chia thành nhiều bữa ăn nhỏ để tránh những tác động mạnh lên chức năng chuyển hóa và đào thải của cơ thể.

5. Tăng cường sức khỏe tinh thần

• Người chăm sóc và gia đình cần dành thời gian tâm sự để cổ vũ tinh thần cũng như giúp người bệnh lạc quan và tránh các biến chứng ảnh hưởng đến tâm lý.
• Bên cạnh đó, cần hỗ trợ, khuyến khích người bệnh luyện tập để hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa nguy cơ tàn phế.
• Đồng cảm với bệnh nhân trong mọi vấn đề, nhất là khi cơn đau đột ngột xuất hiện khiến cơ thể mất thăng bằng dẫn đến té ngã hay cầm nắm đồ vật bị rơi;
• Không nên có thái độ thương hại với bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp;
• Tạo cho họ thói quen nghe nhạc, đọc sách hay xem truyền hình để thư giãn đầu óc;
• Nếu không có thời gian chăm sóc và trò chuyện thì bạn nên cho bệnh nhân tham gia một số lớp học để nâng cao sức khỏe cũng như giải tỏa cảm xúc, chẳng hạn: hành thiền, yoga, dưỡng sinh,…

Đánh giá tình hình bệnh nhân sau quá trình chăm sóc

Tiến hành đánh giá tình trạng chuyển biến bệnh sau quá trình chăm sóc giúp rút ra những điểm đã làm được và chưa làm được. Tình trạng bệnh nhân có tiến triển tốt hơn hay không? Những bất cập nào xảy ra trong quá trình chăm sóc? Căn cứ vào đó để có những điều chỉnh phù hợp nhất.

Một vài tiêu chí đánh giá sau khi thực hiện chăm sóc bệnh nhân viêm khớp dạng thấp đó là:

• Tình trạng viêm nhiễm ở các vị trí khớp xương như thế nào, tình trạng sưng, đau có thuyên giảm hay không?
• Đánh giá tiến triển bệnh và nguy cơ dẫn đến các biến chứng ở mức độ nào?
• So với trước khi tiến hành chăm sóc, chức năng vận động của người bệnh có cải thiện không? Cải thiện ở mức độ như thế nào?
• Có dấu hiệu dị ứng thuốc, phản ứng phụ xảy ra hay không? Tình trạng các bệnh lý nên ra sao?

Dựa vào những đánh giá trên, người chăm sóc và bệnh nhân sẽ có định hướng điều chỉnh chế độ sinh hoạt, ăn uống, tập luyện để đẩy nhanh hiệu quả điều trị.

Chăm sóc bệnh nhân viêm khớp dạng thấp là quá trình diễn ra xuyên suốt trước, trong và sau quá trình điều trị, đòi hỏi đội ngũ chăm sóc phải là những người hiểu rõ về đặc điểm bệnh lý, được đào tạo, đặc biệt phải là người quan tâm và có thái độ ân cần với bệnh nhân. Bên cạnh đó, thái độ hợp tác của bệnh nhân cũng là điều kiện quyết định để quá trình điều trị đạt kết quả cao.

Tìm hiểu thêm:

• Viêm Khớp Dạng Thấp Theo Đông Y Và Các Bài Thuốc Điều Trị
• Viêm Khớp Dạng Thấp Và Gout: Cách Nhận Biết, Phân Biệt
• Viêm Khớp Dạng Thấp Thiếu Niên: Điều Trị Và Thông Tin Cần Biết
• Bệnh Đau Khớp Gối Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị