Đau Xương Bánh Chè – Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Điều Trị
Đau xương bánh chè thường là hệ quả của quá trình thoái hóa tự nhiên, các chấn thương đầu gối hoặc những tình trạng y tế cần điều trị kịp thời. Do đó, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán, điều trị phù hợp tránh các rủi ro cũng như các biến chứng không mong muốn.
Đau xương bánh chè là gì?
Đầu gối là một cấu trúc phức tạp bao gồm sự kết hợp của xương bánh chè, xương chày (xương ống chân) và xương đùi. Xương bánh chè bao gồm nhiều gân, dây chằng để thực hiện các hoạt động chạy, nhảy và kết nối với các mạch máu.
Xương bánh chè cũng là trung tâm của khớp gối, chịu khoảng 30% lực tác động và mở rộng chân. Điều này khiến xương rất dễ bị tác động, tổn thương dẫn đến hao mòn tự nhiên.
Các vấn đề ở xương bánh chè thường dẫn đến tình trạng đau đớn cục bộ hoặc xung quanh khu vực xương bánh chè. Thông thường các triệu chứng xuất hiện sau các hoạt động cụ thể như leo cầu thang (đặc biệt là đi xuống), quỳ hoặc ngồi quá lâu.
Nếu nhận thấy các cơn đau hoặc các bệnh lý liên quan đến xương bánh chè, người bệnh nên đến bệnh viện để xét nghiệm chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Nguyên nhân đau xương bánh chè
Đầu gối có cấu tạo khá phức tạp bao gồm xương bánh chè, xương chày (xương ống chân) và xương đùi. Trong đó xương bánh chè có cấu trúc rắc rối nhất bao gồm nhiều gân, dây chằng nhằm hỗ trợ các hoạt động chạy, nhảy đồng thời kết nối với các mạch máu tại đây ổn định.
Đồng thời xương bánh chè thường có kích thước lớn nhất trong các khớp xương, nằm ở mặt trước đầu gối và đảm nhiệm 30% lực tác động nên rất dễ tổn thương, nhất là những va chạm như đập đầu gối xuống. Tình trạng đau nhức tại đây có thể lan ra cục bộ trên toàn đầu gối khiến chức năng đi lại, di chuyển, chạy nhảy hay leo cầu thang gặp rất nhiều khó khăn.
Tình trạng đau nhức tại đầu gối có thể xảy ra trên nhiều đối tượng, do rất nhiều nguyên nhân khiến người bệnh vô cùng khó chịu. Cần phải tìm chính xác nguyên nhân gây bệnh để có hướng điều trị phù hợp.
Nhìn chung, đau xương bánh chè có thể xuất hiện do các nguyên nhân sau đây
Gãy xương bánh chè
Gãy xương bánh chè là dạng chấn thương cực kỳ nghiêm trọng tại đầu gối có thể do đập đầu gối xuống đột ngột liên quan đến té ngã hay tai nạn giao thông. Bệnh có thể gây ra cơn đau nhức nghiêm trọng dữ dội và cần nhanh chóng đi cấp cứu để phòng tránh các biến chứng có thể xảy ra.
Những triệu chứng đặc trưng của bệnh bao gồm
- Đầu gối bị bầm tím, sưng nề, mất các vết lõm phía trên
- Ấn lên bề mặt gối có những vị trí nhói nhất định, đây có thể là vị trí bị gãy, nếu sờ vô có thể cảm nhận đoạn nứt gãy giữa hai đoạn bánh chè
- Người bệnh không thể di chuyển
- Không thể co duỗi đầu gối hay đưa chân cao lên
- Nếu thực hiện chọc hút dịch đầu gối sẽ thấy dịch máu tụ trong khớp lẫn váng mỡ và không đông.
Có nhiều dạng gãy xương bánh chè, tùy mức độ tổn thương mà mức độ nguy hiểm khác nhau. Có thể là đường gãy ngang, gãy dọc hoặc cũng có thể gãy thành nhiều mảnh khiến việc phục hồi gặp rất nhiều khó khăn. Nếu gãy toàn phần có thể phải tiến hành cấp cứu gấp để hoặc vít xương bằng ốc vít để phục hồi chức năng vận động.
Thời gian để phục hồi tại khớp xương bánh chè có thể phải kéo dài từ 6- 8 tuần nếu trường hợp nhẹ và cần đeo nẹp để hỗ trợ. Các biến chứng có thể xuất hiện nếu điều trị gãy xương bánh chè nhanh chóng có thể gây ra rất nhiều biến chứng như viêm mủ khớp gối, vôi hoá các dây chằng bao khớp, teo cơ tứ đầu đùi, xơ hoá…
Trật khớp
Trong một số trường hợp xương bánh chè có thể bị trượt ra khỏi vị trí ban đầu và gây đau. Tình trạng này thường phổ biến ở những người thay đổi vị trí chân một cách đột ngột hoặc nhảy và tiếp đất không đúng tư thế.
Các dấu hiệu hiệu và triệu chứng trật khớp đầu gối bao gồm:
- Các khớp ở đầu gối có vẻ thay đổi vị trí và khiến đầu gối hơi nhô ra mặc dù người bệnh vẫn có thể di chuyển bình thường
- Sưng đầu gối
- Có âm thanh và tiếng nứt nhỏ ở khớp gối
- Đau đớn dữ dội
- Không thể duỗi thẳng hoặc uốn cong chân, trong một số trường hợp người bệnh có thể không đi lại được
- Sưng khớp gối đột ngột
Tổn thương gân xương bánh chè
Những tổn thương gân xương bánh chè cũng là một trong những nguyên nhân gây đau xương bánh chè có thể làm ảnh hưởng rất nhiều đến chức năng vận động. Theo đó, gân xương bánh chè nằm ở dưới xương bánh chè, phía trước gối và kết nối với đỉnh xương ống chân. Tình trạng này thường xuất hiện ở lứa tuổi trung niên hay những người thường chạy đường dài, nhảy cao.
Các tổn thương gân xương bánh chè không hoàn toàn vẫn có thể gập duỗi đầu gối nhưng khá yếu và không thể gập hẳn. Với tình trạng tổn thương hoàn toàn hầu như người bệnh không thể gập duỗi đầu gối và tổn thương trầm trọng các dây chằng.
Các triệu chứng đặc trưng của bệnh như sau
- Đau xương bánh chè
- Cứng khớp gối
- Sờ thấy vùng lõm tại đầu gối
- Chuột rút co cơ
- Sưng và bầm tím ở khu vực phía trước khớp gối
- Xuất hiện một điểm mềm ở đầu gối
- Xương bánh chè cao hơn bình thường
Tình trạng này thường xảy ra khi có một chấn thương rất lớn tác động vào đầu gối, vì vậy bên cạnh tổn thương gân xương còn kèm theo rất nhiều ảnh hưởng khác. Một số bệnh lý tại đây như gân bánh chè cũng có thể gây bệnh. Ngoài ra, bệnh còn liên quan đến các bệnh lý mãn tính khác như
- Suy thận mạn
- Viêm khớp dạng thấp
- Bệnh đái tháo đường
- Bệnh chuyển hóa
- Nhiễm trùng
- Một số bệnh lý bắt buộc sử dụng corticoid dài ngày
Các tổn thương tại đây có thể kéo dài từ 3- 6 tuần để hồi phục với các tổn thương nhẹ. Với các triệu chứng nặng hơn như rách gân có thể được chỉ định phẫu thuật và cần phải mất đến 6-8 tuần mới thực sự hồi phục. Người bệnh còn cần phải kết hợp với vật lý trị liệu để phục hồi chức năng vận động.
Viêm gân bánh chè
Viêm gân bánh chè hay viêm gân xương bánh chè, là một thuật ngữ để mô tả tình trạng tổn thương, hư hỏng và làm mềm các sụn ở mặt dưới của xương bánh chè. Tình trạng có thể gây đau xương bánh chè và đau ở khu vực xung quanh.
Đây là một chấn thương gân phổ biến ở những vận động viên chơi các môn thể thao như bóng rổ hoặc bóng chuyền. Ngoài ra, bệnh nhân viêm đau khớp gối hoặc thoái hóa khớp gối cũng có thể phát triển tình trạng viêm gân bánh chè.
Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:
- Đau xương bánh chè hoặc đau đầu gối khi uốn cong hoặc mở rộng
- Xuất hiện cơn đau âm ỉ khi đi xuống cầu thang hoặc đứng dậy khỏi ghế khi đang ngồi
- Có cảm giác nứt hoặc ma sát đầu gối khi di chuyển
- Cơn đau có xu hướng trở nên nghiêm trọng khi đứng hoặc tạo áp lực lên khớp gối trong một thời gian dài
- Sưng và viêm xung quanh khu vực xương bánh chè
Hội chứng đau xương bánh chè
Hội chứng đau xương bánh chè là thuật ngữ chuyên môn cùng để chỉ những cơn đau nhức trầm trọng tại đầu gối. Bệnh có xu hướng gặp ở nữ nhiều hơn nam trong độ tuổi từ 12- 18 tuổi và đặc biệt phổ biến ở những vận động viên điền kinh chạy bộ và tập luyện nhiều. Bên cạnh đó, những người thường xuyên vận động đầu gối quá mức, trật khớp gối hay gặp một số vấn đề ở bàn chân cũng có nguy cơ cao mắc bệnh này.
Các triệu chứng đặc trưng của bệnh bao gồm
- Đau nhức trầm trọng tại xương bánh chè khiến người bệnh hạn chế trong cử động chân, cơn đau có xu hướng tăng dần khi ngồi gập đầu gối, elo cầu thang hay chạy bộ
- Dễ mất thăng bằng do trục bánh chè không bình thường
- Có tiếng động trong khớp khi cử động
- Rất hiếm khi gặp tình trạng sưng viêm, mặc dù bạn có thể có cảm giác gối sưng nhưng nếu nhìn sơ bộ bên ngoài sẽ không phát hiện được.
Điều trị triệu chứng này có thể cần phải kết hợp với các bài tập vật lý trị liệu để nhanh chóng phục hồi chức năng vận động hiệu quả.
Nhuyễn sụn bánh chè
Nhuyễn sụn bánh chè là thuật ngữ mô tả tình trạng sụn ở mặt dưới xương bánh chè bị một số ảnh hưởng tổn thương làm cho mềm đi. Bệnh còn được gọi chính xác là “runner’s knee” do thường gặp chủ yếu ở những người chơi thể thao, ngoài ra những người lớn tuổi bị đau khớp gối cũng có thể gặp phải bệnh lý này.
Đây là một trong những triệu chứng rất phổ biến khiến người bệnh đau xương bánh chè nhưng không quá trầm trọng. Các triệu chứng đặc trưng của bệnh như sau
- Cảm thấy những cơn đau âm ỉ ở bánh chè
- Khi gập hay khuỵu đầu gối có thể nghe thấy tiếng lạo xạo
- Cơn đau có xu hướng tăng dần nhưng không ảnh hưởng quá nhiều đến việc đi lại.
Bệnh có thể xuất hiện do rất nhiều nguyên nhân như bệnh lý bẩm sinh, Mất cân bằng cơ giữa cơ khép và cơ giạng, nhiều áp lực trên khớp gối, Gân khoeo và cơ tứ đầu yếu hay có liên quan đến một số chấn thương. Bệnh có thể được điều trị nội khoa nếu phát hiện sớm mà không quá nghiêm trọng.
Viêm bao hoạt dịch
Bao hoạt dịch là các túi nhỏ chứa chất lỏng, hỗ trợ giảm ma sát giữa xương và các mô mềm. Khi bị viêm, các bao hoạt dịch ở phía trước của đầu gối bị kích thích, sưng lên và gây áp lực lên cấu trúc đầu gối.
Dấu hiệu và triệu chứng viêm bao hoạt dịch ở khớp gối bao gồm:
- Cứng khớp gối
- Đau xương bánh chè
- Sưng đầu gối
- Da đầu gối chuyển sang màu đỏ
Trong một số trường hợp, viêm bao hoạt dịch có thể gây xuất huyết bên trong khớp. Điều này có thể gây nhiễm trùng, gây bệnh viêm khớp và cần điều trị y tế ngay lập tức để tránh các rủi ro không mong muốn.
Chẩn đoán đau xương bánh chè
Hầu hết các triệu chứng trên đều các các dấu hiệu khá giống nhau, đều là những cơn đau nhức tại đầu gối, khó di chuyển và cử động khớp. Các triệu chứng bệnh không chỉ tương đồng nhau mà còn giống với một số bệnh lý liên quan tới đầu gối như viêm khớp đầu gối hay thoái hóa đầu gối. Do đó người bệnh nên đến bệnh viện để làm các xét nghiệm kiểm tra và có xướng điều trị phù hợp nhất.
Tùy vào các triệu chứng sơ bộ bên ngoài, hầu hết bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp xét nghiệm hình ảnh như
- Chụp X-quang đầu gối: giúp xác định tổn thương và các bất thường tại đầu gối bằng cách dùng ánh sáng hoặc sóng vô tuyến. Phương pháp này có thể xác định và phân biệt tốt các tình trạng liên quan đến khớp gối như viêm khớp gối, thoái hóa khớp gối hay những tổn thương tại bánh chè, có thể xác định cả các trường hợp liên quan đến yếu tố nhiễm trùng nhiễm khuẩn
- Chụp cắt lớp vi tính CT scan: thường có nhiều ưu điểm hơn X quang vì có thể xác định một số tổn thương tại mô mềm như các dây chằng gân bánh chè và các sụn khớp khác. Phương pháp này cũng có thể xác định các vết nứt nhỏ nhất là không thể nhìn thấy quan X quang giúp đánh giá mức độ tổn thương chi tiết hơn. Phương pháp này có thể áp dụng cho cả những bệnh nhân có thiết bị cấy ghép bằng kim loại.
- Chụp cộng hưởng từ MRI: là phương pháp xét nghiệm hình ảnh tối ưu nhất có thể xem xét rõ nét các tổn thương tại mô mềm, lại không cần dùng tia bức xạ nên có độ an toàn cao. Tuy nhiên co thể không phù hợp cho những bệnh nhân có các thiết bị cấy ghép kim loại và cũng có chi phí khá cao. Chỉ một số bệnh viện lớn đang có máy chụp MRI nên nếu bạn muốn kiểm tra chính xác thì nên tìm hiểu thêm.
Bên cạnh đó, nếu nghi ngờ một số bệnh lý liên quan hay các vấn đề nhiễm trùng nhiễm khuẩn thì bệnh nhân cũng có thể được chỉ định xét nghiệm máu, nước tiểu cùng một số phương pháp khác. Sau khi có kết quả hình ảnh cùng các triệu chứng của người bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cho từng người.
Đau xương bánh chè khi nào cần đến bệnh viện?
Nếu cơn đau xương bánh chè kéo dài hơn 48 giờ, người bệnh nên đến bệnh viện để kiểm tra các bệnh lý và điều trị phù hợp. Bên cạnh đó đến bệnh viện ngay khi nhận thấy các triệu chứng như:
- Có tiếng nứt vỡ hoặc âm thanh lớn ở xương bánh chè khi xảy ra va chạm, chấn thương.
- Đầu gối không ổn định hoặc không thể chịu được trọng lượng cơ thể.
- Đầu gối có biến dạng vật lý như cong hoặc nhô ra bên ngoài.
- Mất sự chuyển động, không thể uốn cong hoặc duỗi thẳng.
Bác sĩ có thể tiến hành kiểm tra thể chất và thực hiện các xét nghiệm, thao tác để kiểm tra sụn, mặt sau xương bánh chè để xác định các tổn thương và bệnh lý liên quan. Các xét nghiệm thường được sử dụng để kiểm tra tình trạng đau xương bánh chè thường bao gồm: X – quang, siêu ẩm, chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI).
Nếu nghi ngờ các bệnh lý viêm khớp, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu, nội soi dịch khớp để kiểm tra các tình trạng liên quan.
Biện pháp điều trị đau xương bánh chè
Việc điều trị đau xương bánh chè phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Do đó, điều quan trọng là người bệnh cần đến bệnh viện để chẩn đoán và xác định nguyên nhân cụ thể.
Thông thường, các biện pháp xử lý và điều trị thường bao gồm:
1.Gãy xương bánh chè
Gãy xương bánh chè là một tình trạng nghiêm trọng và cần điều trị y tế ngay lập tức. Nếu tình trạng gãy xương không nghiêm trọng (cách mảng vỡ không rời khỏi vị trí ban đầu) bác sĩ có thể chỉ định nẹp cố định khớp gối để khi xương lành lại. Người bệnh có thể cần 6 – 8 tuần để có thể đi lại bình thường.
Đối với tình trạng gãy xương nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể cần phẫu thuật điều trị. Bác sĩ có thể sử dụng ốc vít, đinh ghim hoặc dây y tế để cố định các mảnh xương gãy.
Bên cạnh đó, người bệnh có thể được yêu cầu luyện tập vật lý trị liệu để ngăn ngừa tình trạng cứng khớp gối, tăng cường phạm vị chuyển động và cải thiện sức mạnh ở chân.
2.Tổn thương gân xương bánh chè
Các biện pháp điều trị tổn thương (hoặc rách) gân xương bánh chè phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Cụ thể biện pháp điều trị thường bao gồm:
Đối với tổn thương nhẹ: Bác sĩ có thể chỉ định nẹp cố định xương bánh chè trong 3 – 6 tuần để giữ thẳng đầu gối cho đến khi gân lành hẳn.
Đối với tổn thương nghiêm trọng: Hầu hết các trường hợp người bệnh cần phẫu thuật để cải thiện các triệu chứng. Thời gian hồi phục mất 6 – 8 tuần và mất khoảng 1 năm để phục hồi các chức năng bình thường ở khớp gối.
3. Viêm gân bánh chè
Viêm gân xương bánh chè thương có thể tự điều trị bằng các phương pháp chăm sóc cơ bản như nghỉ ngơi và thuốc giảm đau không kê đơn. Các biện pháp phổ biến thường bao gồm:
- Xoa bóp, massage nhằm giảm đau, sưng và tăng tính linh hoạt ở khớp.
- Thực hiện các bài tập tăng cường sức khỏe cơ đùi và đầu gối.
- Sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như dây đeo gân bánh chè để giảm áp lực lên gân.
- Trong các trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định tiêm Cortisone để giảm đau và sưng. Tuy nhiên, lạm dụng thuốc có thể dẫn đến suy yếu gân và tăng nguy cơ rách gân xương bánh chè.
Ngoài ra, mặc dù hiếm khi cần thiết nhưng một số người có thể cần phẫu thuật để chữa lành các mô bị hỏng và phục hồi gân.
4. Hội chứng đau xương bánh chè
Thông thường Hội chứng đau xương bánh chè có liên quan đến tình trạng lạm dụng và áp lực quá mức lên xương. Do đó, các triệu chứng thường được cải thiện bằng các phương pháp chăm sóc tại nhà và thuốc giảm đau không kê đơn.
Các biện pháp phổ biến bao gồm:
Nghỉ ngơi, tránh các hoạt động gây đau và không gây áp lực lên khớp gối.
Chườm lạnh trong 20 phút mỗi lần có thể giảm đau và cải thiện các triệu chứng. Người bệnh có thể chườm lạnh nhiều lần trong ngày hoặc bất cứ khi nào cảm thấy cần thiết.
Băng hoặc nẹp khớp gối bằng miếng băng có thể co giãn và có lỗ mở ở xương bánh chè. Điều này có thể hạn chế các cử động không cần thiết và không gây áp lực lên xương bánh chè.
Nâng cao chân khi ngồi và nằm có thể hạn chế lưu lượng máu lưu thông đến khớp gối và ngăn ngừa các cơn đau.
Thực hiện vật lý trị liệu để cải thiện sức mạnh ở đầu gối, tăng phạm vị di chuyển ở đùi, hông, bụng và lưng dưới.
5. Trật khớp
Tình trạng trật khớp và xương bánh chè không ổn định có thể được có định bằng nẹp để tránh các chuyển động không cần thiết. Điều này có thể kéo dài trong khoảng 1 – 2 tuần, sau đó bác sĩ có thể đề nghị vật lý trị liệu trong 1 – 3 tháng để phục hồi phạm vi hoạt động ở khớp gối.
Nếu trật khớp hoàn toàn, bác sĩ có thể nắn lại xương để đẩy xương bánh chè về vị trí ban đầu. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể cần phẫu thuật ổn định xương, sụn sau xương bánh chè hoặc thắt chặt các gân để cải thiện các triệu chứng.
6. Viêm bao hoạt dịch
Viêm bao hoạt dịch thường liên quan đến các chấn thương nhẹ và có thể được cải thiện tại nhà bằng các phương pháp như:
- Tránh các hoạt động gây áp lực và gây đau xương bánh chè
- Chườm lạnh trong 20 phút mỗi lần và 3 – 4 lần mỗi ngày
- Nâng cao đầu gối khi nằm hoặc ngồi
- Uống thuốc giảm đau không kê đơn
Nếu các biện pháp này không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị hút dịch khớp hoặc tiêm cortisone để giảm đau và sưng. Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ có thể đề nghị sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị.
Phòng tránh đau xương bánh chè
Đau xương bánh chè không chỉ làm ảnh hưởng đến chức năng vận động mà còn gây rất nhiều nguy hiểm cho sức khỏe và tinh thần của người bệnh nên cần có biện pháp phòng tránh sớm. Bạn có thể tham khảo các phương pháp sau
- Duy trì cân nặng ở mức độ ổn định, giảm cân khoa học nếu cần thiết
- Hạn chế vận động quá sức, lạm dụng chức năng đầu gối
- Tránh để đầu gối va chạm hay chấn thương quá nặng, với những người tập võ hay tập nhảy nên đeo các đai bảo vệ đầu gối
- Làm nóng cơ thể và các khớp trước khi vận động
- Hạn chế đi giày cao gót hay đứng quá lâu, hạn chế ngồi xổm
- Có chế độ dinh dưỡng khoa học hợp lý
- Uống đủ 2- 2,5 lít nước mỗi ngày
- Duy trì thói quen luyện tập thể dục thể thao hằng ngày để xương khớp khỏe mạnh và dẻo dai hơn.
Trên đây là những thông tin chi tiết về các nguyên nhân gây đau xương bánh chè và cách điều trị. Người bệnh nếu phát hiện các triệu chứng này cần nhanh chóng đến các bệnh viện chuyên khoa để làm các xét nghiệm kiểm tra chính xác, từ đó có hướng điều trị và phục hồi hiệu quả nhất.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!