Viêm Đau Khớp Gối: Nguyên Nhân, Chẩn Đoán Và Điều Trị

Viêm đau khớp gối là một trong những bệnh lý liên quan đến xương khớp thường gặp ở rất nhiều đối tượng. Các triệu chứng bệnh lý khiến người bệnh cơn đau nhức trầm trọng, ảnh hưởng đến khả năng vận động cũng như sinh hoạt hàng ngày. Viêm đau khớp gối nếu không được tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.

Bệnh viêm khớp gối là gì?

Viêm khớp gối là bệnh lý xảy ra khi có hiện tượng viêm nhiễm ảnh hưởng đến một hoặc cả hai bên đầu gối. Hiện tượng này gây phá hủy sụn khớp nghiêm trọng và khiến cho bệnh nhân có biểu hiện sưng, đau đầu gối, đi lại khó khăn.

Trong y học, bệnh viêm khớp được chia thành nhiều dạng khác nhau. Trong đó các loại có thể ảnh hưởng đến khớp gối bao gồm:

• Viêm xương khớp ( còn gọi là thoái hóa khớp gối)
• Viêm khớp nhiễm khuẩn
• Viêm khớp dạng thấp
• Viêm khớp phản ứng
• Viêm khớp vảy nến
• Bệnh gout
• Bệnh Pseudogout ( lắng đọng Canxi Pyrophosphate)

Nguyên nhân đau khớp gối

Tình trạng đau, viêm khớp gối xảy ra do rất nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên có thể thấy ở mỗi đối tượng, thời điểm, mỗi công việc lại có những nguyên nhân đau khớp gối khác nhau mà đôi khi bạn không nắm rõ dẫn tới không thể có những phương pháp điều trị hiệu quả.

• Đau nhức gối do chấn thương: Phần khớp gối khi phải chịu đựng ngoại lực rất lớn từ bên ngoài có thể bị tổn thương nghiêm trọng, gây ra những cơn đau khiến người bệnh hoạt động gặp rất nhiều khó khăn.
• Viêm vùng khớp gối: Đây cũng được xem là nguyên nhân đau khớp gối ở người trẻ tuổi, hiện tượng viêm nhiễm khớp gối sẽ khiến người bệnh sưng.
• Tổn thương tại khớp gối: Trong quá trình sinh hoạt hàng ngày có thể khiến phần đầu gối người bệnh bắt đầu xuất hiện những tổn thương, cần có những biện pháp phòng ngừa kịp thời nếu không muốn bệnh ngày càng trở nên nặng hơn.
• Viêm khớp gối tràn dịch: Viêm đau khớp gối tràn dịch gây ra đau khi lượng dịch bên trong khớp gối tăng lên quá nhiều khiến cho khớp bị phù nề, nóng đỏ, đau nhức rất khó chịu, ảnh hưởng rất lớn đến khả năng đi lại, vận động bình thường của bệnh nhân.
• Lão hóa xương khớp: Lão hóa xương khớp thường dẫn đến đau khớp gối: Đây là trường hợp đa số người cao tuổi nào cũng thường gặp phải. Tuy nhiên không phải ai cũng có mức độ thoái hóa giống nhau, lão hóa nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người và công việc mà họ từng trải qua.
• Thừa cân, béo phì: Đối với một số người lớn tuổi có chế độ ăn uống không hợp lý nhưng lại ít vận động thường xảy ra tình trạng thừa cân, việc này tạo sức ép lên hệ cơ xương khớp, đặc biệt là đầu gối dễ gặp tổn thương và phát sinh triệu chứng sưng viêm.

Dấu hiệu viêm khớp gối

Đau khớp gối phải làm thế nào để nhận biết có phải là do viêm hay không? Có rất nhiều triệu chứng liên quan giúp bạn phân biệt bệnh này, cụ thể là:

• Tình trạng đau: Khớp gối bị đau do viêm thường âm ỉ lúc đầu, một số ít trường hợp bị đột ngột. Các cơn đau thường biểu hiện rõ hơn vào buổi sáng, hoặc sau khi ngủ dậy. Sau một thời gian thì bạn còn đau trong đêm, khó chịu nhiều hơn khi đi cầu thang, ngồi hay quỳ.
• Sưng đỏ: Đây là phản ứng bình thường khi khớp gối bị viêm. Do bị nhiễm trùng nên chất lỏng bị tích tụ lại, làm xung quanh phần khớp viêm sưng phồng. Kèm theo đó là hiện tượng tấy đỏ, 犀利士
  đau và cảm giác căng, ấm.
• Vận động khó khăn: Khi lớp sụn bị ăn mòn do viêm ở khớp, mọi sự thay đổi tư thế đều khiến đầu xương dễ cọ sát vào nhau. Việc gập, duỗi khớp gối hay đứng lên, ngồi xuống diễn ra chậm, hoặc có thể tạm thời không thực hiện được.
• Cứng khớp gối: Đây là một triệu chứng khá điển hình mà người bị bệnh này hay gặp phải. Nó thường biểu hiện rõ nhất vào sáng sớm hoặc sau một thời gian dài không vận động. Nếu xoa bóp một lúc, hiện tượng này sẽ thuyên giảm và người bệnh sẽ di chuyển tốt hơn.
• Tê chân dưới: Đau khớp gối khi đứng lên ngồi xuống do viêm thường kèm theo biểu hiện tê. Do mạch máu kém lưu thông, chân bị teo, tê yếu nên người bệnh dễ cảm thấy tê ngay cả khi lao động.

Trên đây là các triệu chứng chung của viêm khớp gối ở các dạng. Khi điều trị bệnh, người ta cần phải căn cứ vào dấu hiệu của từng thể bệnh và giai đoạn cụ thể. Từ đó chẩn đoán và đưa ra liệu trình điều trị chuẩn nhất, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Các giai đoạn phát triển của bệnh viêm khớp gối

Đi từ nhẹ đến nặng, bệnh viêm khớp gối được chia làm 4 giai đoạn phát triển gồm:

• Giai đoạn sớm: Quan sát hình ảnh trên phim chụp X-quang đầu gối phát hiện trong khớp xuất hiện những gai nhỏ. Có tổn thương ở sụn nhưng còn nhẹ.
• Giai đoạn nhẹ: Các gai xương hình thành nhiều hơn, lớp sụn có biểu hiện bị ăn mòn và mỏng dần. Bệnh chưa có nhiều triệu chứng rõ ràng ra bên ngoài. Nếu có thì chỉ xuất hiện thoáng qua nên nhiều người chủ quan không đi khám.
• Giai đoạn tiến triển: Hình ảnh trên phim chụp X-quang cho thấy sụn khớp bị hư hỏng và ăn mòn nhiều khiến cho khoảng cách giữa các đầu xương bị thu hẹp lại. Bệnh nhân có biểu hiện sưng đau đầu gối, khó vận động, cứng khớp.
• Giai đoạn nặng: Các đầu xương chạm sát vào nhau, dịch bôi trơn ổ khớp còn rất ít, lớp sụn bị vỡ ra thành nhiều mảnh hoặc cũng có khi bị ăn mòn hoàn toàn. Nghiêm trọng hơn, đầu gối còn bị biến dạng.

Khi nào bạn nên đi khám bác sĩ?

Bệnh viêm khớp gối càng để lâu thì khớp càng bị hư hại làm ảnh hưởng đến chức năng vận động. Chính vì vậy, ngay từ khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh bạn nên đi khám sớm. Đặc biệt, các trường hợp sau nên tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ ngay:

• Không đáp ứng được với thuốc giảm đau thông thường và các phương pháp điều trị tự nhiên.
• Triệu chứng bệnh ngày càng xuất hiện nhiều và trở nên tồi tệ hơn
• Các triệu chứng bệnh ảnh hưởng đến chất lượng sống, sinh hoạt, khả năng đi lại và cả giấc ngủ của bạn.

Phương pháp xét nghiệm chẩn đoán viêm khớp gối

Do các triệu chứng viêm khớp gối khá giống với các bệnh lý về gối khác nên nếu chỉ qua chẩn đoán sơ bộ bên ngoài thì không thể nào xác định chính xác được. Do đó người bệnh cần đến bệnh viện để làm các xét nghiệm kiểm tra chẩn đoán chính xác bệnh cũng như nguyên nhâ và mức độ bệnh thì mới có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Một số phương pháp xét nghiệm chẩn đoán viêm khớp gối thường được chỉ định bao gồm

• Xét nghiệm cơ bản: Người bệnh sẽ được chỉ định xét nghiệm chức năng thận gam, xét nghiệm máu và tế bào ngoại vi để loại trừ những bệnh lý có thể có các triệu chứng tương tự. Nếu nghi ngờ đến các rối loạn chuyển hoá có thể xem xét thêm nồng độ acid uric để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác,
• Chụp X-quang: Thông qua phương pháp này có thể kiểm tra sơ bộ mật độ gai xương hình thành, mức độ bào mòn của sụn khớp. Tuy nhiên phương pháp không thể xác định chính xác mức độ bệnh nên vẫn cần kết hợp thêm một số phương pháp khác.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: phương pháp này có thể kiểm tra gần như hoàn hảo và chi tiết mức độ tổn thương tại khớp gối đồng thời có thể quan sát rõ các phần mô mềm lân cận xem có xuất hiện tổn thương nào khác không.
• Chụp xạ hình xương:Chỉ định phương pháp này nhằm xác định các biến dạng xương nếu có đồng thời kiểm tra một số  rối loạn về chuyển hóa tại đây.

Sau khi thực hiện đầy đủ các xét nghiệm này kết hợp với các thông tin về thói quen, sinh hoạt, yếu tố di truyền hay tiền sử bệnh lý trước đó bạn sĩ với có thể xác định chính xác nguyên nhân và mức độ bệnh. Từ đó mới có thể đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả và phù hợp nhất cho từng đối tượng.

Phương pháp điều trị viêm khớp gối

Hầu hết các trường hợp điều trị viêm khớp đều kết hợp giữa thuốc với các biện pháp chăm sóc, hỗ trợ điều trị bệnh tự nhiên tại nhà. Tuy nhiên nếu bị tổn thương khớp nghiêm trọng bạn có thể cần làm phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo.

Thuốc chữa viêm khớp gối

Các loại thuốc được chỉ định trong điều trị bệnh viêm khớp gối sẽ phụ thuộc vào triệu chứng và loại viêm khớp mắc phải. Được sử dụng phổ biến nhất là các thuốc sau:

– Thuốc giảm đau:

Thuốc có tác dụng làm dịu cơn đau nhanh chóng đối với các trường hợp bị đau đầu gối nghiêm trọng. Trường hợp viêm khớp gối gây sốt, thuốc giảm đau có thể giúp khắc phục.

Bác sĩ có thể kê đơn các thuốc như:

• Acetaminophen
• Tramadol
• Vicodin
• Tylenol
• Paracetamol…

– Thuốc kháng viêm non-steroid:

Nhóm thuốc này ngoài tác dụng chống viêm, giảm sưng khớp gối còn giúp hỗ trợ giảm đau. Thường được chỉ định là Ibuprofen hay Aleve. Thuốc được điều chế dưới các dạng kem bôi, viên uống hay miếng dán.

– Thuốc DMARDs

Còn được gọi là thuốc chống thấp khớp thay đổi bệnh. Thuốc được sử dụng cho các trường hợp bị viêm khớp dạng thấp. Nó hoạt động bằng cách ngăn chặn không để hệ miễn dịch tiếp tục tấn công vào khớp gối.

Một số thuốc trị viêm khớp gối thuộc nhóm DMARDs:

• Methotrexate (Trexall)
• Hydroxychloroquine (Plaquenil)

– Thuốc corticoid: 

Thuốc có tác dụng kháng viêm mạnh, đồng thời còn ức chế hoạt động của hệ miễn dịch, qua đó cải thiện các triệu chứng của bệnh viêm khớp gối. Các thuốc nhóm corticoid được bào chế dưới dạng viên uống hoặc tiêm.

Bạn có thể được kê đơn các thuốc như:

• Prednison
• Cortisone

– Thuốc sinh học:

Thuốc sinh học thường được chỉ định dùng kèm với DMARDs nhằm mục đích điều chỉnh hệ miễn dịch bằng cách tác động trực tiếp vào các phân tử protein có liên quan đến phản ứng miễn dịch.

Các thuốc sinh học được sử dụng bao gồm:

• Etanercept (Enbrel)
• Infliximab (Remicade)

– Thuốc làm giảm axit uric:

Trường hợp bị viêm khớp gối do bệnh gút có thể được chỉ định loại thuốc này để kiểm soát lượng axit uric trong máu.

Vật lý trị liệu

Trong các trường hợp bệnh mãn tính dã kéo dài lâu ngày, bác sĩ có thể chỉ định áp dụng một số phương pháp vật lý trị liệu để có thể cải thiện các triệu chứng đau nhức nhanh chóng. Các phương pháp này có thể làm giảm đau đớn và các áp lực lên đầu gối, hỗ trợ tăng cường màu huyết lưu thông từ đó cải thiện chức năng của chân đáng kể.

Một số phương pháp vật lý trị liệu được dùng trong viêm khớp gối như

• Châm cứu: Phương pháp dùng các kim châm đã được tẩm thuốc tác động trực tiếp vào các kinh mạch để tăng tuần hoàn máu, giải quyết tình trạng chèn ép tại các dây thần kinh nhờ đó vừa giảm đau vừa hỗ trợ quá trình phục hồi nhanh chóng.

  

• Bấm huyệt, xoa bóp: bác sĩ sẽ dùng lực từ ngón tay, bàn tay hay cổ tay tác động lên một số huyệt đạo để làm dịu cơn đau, tăng tuần hoàn máu và giúp đầu gối hoạt động linh hoạt hơn.  Một số huyệt đạo có thể giúp cải thiện cơn đau hiệu quả như huyệt túc tam lý, độc tỵ, lăng tuyền hay huyết hải.
• Trị liệu thần kinh cột sống:Nếu nguyên nhân gây bệnh có liên quan đến sự chèn ép thần kinh cột sống bác sĩ sẽ tiến hành trị liệu tại đây bằng cách nắn chỉnh lại các cấu trúc sai lệch làm tăng áp lực khiến khớp gối bị tổn thương và bào mòn. Phương pháp này có thể đem lại hiệu quả khá cao mà không cần phẫu thuật.

• Sóng xung kích Shockwave và tia laser: Bác sĩ sẽ dùng các thiết bị chuyên dụng để chiếu bước sóng với cường độ phù hợp tác động đến sụn khớp bị tổn thương và làm thúc đẩy quá trình tái tạo mô sụn nhanh chóng.

Chú ý rằng vật lý trị liệu chỉ có thể kéo dài trong vài năm hoặc có thể ngắn hơn nếu người bệnh không có phương pháp phòng tránh bệnh tái phát phù hợp. Các phương pháp này cũng cần được thực hiện tại bệnh viện hay các thầy thuốc Đông y uy tín để có thể đảm bảo an toàn tốt nhất về sức khoẻ và khả năng hồi phục cho người bệnh.

Điều trị tại nhà

Với các trường hợp bệnh chưa quá trầm trọng người bệnh hoàn toàn có thể tự điều trị bằng các thay đổi chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, nghỉ ngơi nhiều hơn và bổ sung một số chất để làm phục hồi các tổn thương tại đây. Ngoài ra với các cơn đau bất thường ở khớp gối người bệnh cũng có thể kiểm soát được bằng một số phương pháp đơn giản mà không cần dùng thuốc.

Tham khảo một số phương pháp sau

• Chườm lạnh: Dùng một miếng vải sạch bọc vài cục đá lạnh áp trực tiếp lên khớp gối có thể ức chế cơn đau nhanh chóng. Chú ý không áp trực tiếp đá vừa lấy từ tủ lạnh ra vì có thể gây bỏng lạnh.
• Chườm nóng: Với phương pháp này người bệnh sẽ dùng túi chườm ấm hoặc khăn đã thấm nước ấm khoảng 50 độ đắp lên khớp gối có thể làm giảm cảm giác đau nhức và tê cứng tại đây. Ngoài ra tắm với nước ấm hằng ngày cũng sẽ làm thư giãn các cơ và giảm tần suất cơn đau đáng kể.
• Đắp thảo dược: Sử dụng lá lốt hoặc ngải cứu giã nát cùng muối hột rồi sao khô trên chảo, đợi nguội bớt rồi đắp lên đầu gối chính là cách trị viêm khớp gối cực kỳ hiệu quả.
• Dùng rượu xoa bóp: Người bệnh có thể dùng các loại rượu xoa bóp chuyên dụng hoặc ngâm rượu 40 độ với gừng hay hạt gấc sao khô trong 10 ngày đều có thể đem đến tác dụng cải thiện bệnh đáng kể.

Các phương pháp này đều có thể sử dụng trong mọi giai đoạn để có thể kiểm soát và giảm tần suất đau nhức tại sụn khớp khá hiệu quả và an toàn lại không gây ra bất cứ tác dụng phụ nào khác. Với các triệu chứng bệnh khởi phát nếu áp dụng các phương pháp này đúng cách kết hợp với chế độ dinh dưỡng sinh hoạt phù hợp sẽ làm bệnh tiến triển cực hiệu quả.

Phẫu thuật điều trị viêm khớp gối

Phẫu thuật chữa viêm khớp gối thường được chỉ định cho các trường hợp sau:

• Không đáp ứng được với thuốc và các phương pháp điều trị khác
• Viêm khớp gối gây đau nhiều, làm ảnh hưởng đến chức năng vận động và chất lượng sống của người bệnh.
• Sụn khớp bị phá hủy nghiêm trọng
• Bệnh nhân có nguy cơ bị biến dạng khớp, tàn phế

Các phương pháp phẫu thuật được áp dụng trong điều trị bệnh viêm khớp gối:

– Phẫu thuật nội soi khớp:

Bác sĩ rạch một số đường nhỏ ngoài da để đưa ống nội soi cùng dụng cụ phẫu thuật vào bên trong tiếp cận với vị trí bị tổn thương. Sau đó loại bỏ các mảnh xương bị bệnh, sửa chữa vết rách ở sụn hoặc dây chằng nếu có.

Phẫu thuật nội soi ít gây đau, hạn chế nguy cơ bị mất nhiều máu, nhiễm trùng và các biến chứng khác. Sau phẫu thuật, bệnh nhân cũng hồi phục nhanh hơn.

– Phẫu thuật ghép sụn:

Các mô sụn được lấy từ khu vực khác trên cơ thể sẽ được ghép vào quanh xương đầu gối để sửa chữa tổn thương ở lớp sụn bảo vệ khớp.

– Thay khớp gối toàn phần hoặc bán phần: Khớp gối bị tổn thương sẽ được loại bỏ và thay thế bằng khớp nhân tạo được làm từ chất liệu nhựa hay kim loại.

Sau phẫu thuật bệnh nhân cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp và tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng vận động của khớp.

Trị viêm bằng Đông dược

Đông dược chữa khớp gối bị viêm, bao gồm cả các bài thuốc Nam được lưu truyền nhiều đời được cho là lành tính và có hiệu nghiệm cao. Trong đó có nhiều hoạt chất giảm đau, viêm và hỗ trợ sản sinh dịch khớp một cách tự nhiên. Đồng thời, trong các thang thuốc còn có những vị dùng để cải thiện chức năng tạng phủ, bổ huyết, cải thiện xương. Có thể kể đến:

Bài thuốc thấp diệu phương trị viêm ở xương khớp gối

• Sử dụng một số thuốc như gừng tươi, độc hoạt, bách chi.
• Kết hợp với thiên niên kiện cùng các thảo dược như mộc qua, ngưu tất.
• Gia giảm các liều lượng để trị các chứng sưng, tê, đau gối, teo cơ. Đồng thời trừ thấp, cải thiện chức năng thận và hỗ trợ lưu thông máu đến khớp gối.

Bài thuốc bổ can tiêu độc ở khớp gối

• Sử dụng hoa kim ngân cùng cây diếp dại.
• Kết hợp với nhân trần, nụ hồng cùng các vị thảo dược khác như ké đầu ngựa, đơn đỏ.
• Gia giảm liều lượng để tăng các công dụng trị nhức mỏi gối, giảm sưng viêm. Đồng thời làm tiêu các độc tố khiến khớp gối bị thương tổn, trị tiểu buốt, rắt do ảnh hưởng của bệnh. Hỗ trợ chức năng gan, làm mát gan, giải nhiệt cho người bị bệnh.

Bài dưỡng cốt bổ thận hỗ trợ cải thiện viêm ở khớp gối

• Sử dụng các vị thuốc như hầu vĩ tóc cùng cẩu tích.
• Kết hợp với hải phong đằng và các thảo dược khác như tục đoạn, củ ba kích, ngọc ti bì, xuyên khung…
• Gia giảm liều lượng để cải thiện tình trạng đau nhức, mỏi gối do phong, thấp, nhiệt. Bồi bổ thận, khí huyết, cải thiện tần số đi tiểu do ảnh hưởng của bệnh.

Mỗi bài thuốc trên thường được áp dụng cho từng thể bệnh nhất định. Hiệu quả trị bệnh của nó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng khớp gối, cơ địa, sức khỏe… Người bệnh nên đến các trung tâm hoặc nhà thuốc chuyên khám và điều trị bệnh bằng Đông y để kiểm tra và dùng thuốc theo hướng dẫn.

Phòng tránh viêm khớp gối

Mặc dù không có cách nào giúp ngăn ngừa hoàn toàn bệnh viêm khớp gối nhưng bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh bằng những giải pháp đơn giản sau:

• Có chế độ dinh dưỡng cân bằng, đảm bảo cung cấp đầy đủ các nhóm chất cho cơ thể. Tránh lạm dụng bia rượu.
• Không hút thuốc lá
• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý, cân đối
• Tập thể dục hàng ngày với các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ, nhịp điệu, bơi lội…
• Tránh đứng hoặc ngồi một chỗ quá lâu
• Uống nhiều nước giúp giữ cho sụn luôn được bôi trơn
• Hạn chế khiêng vác đồ nặng
• Điều trị triệt để các chấn thương ở đầu gối nếu có
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh, đặc biệt là đối với các trường hợp trong gia đình có tiền sử bị viêm khớp gối.